«ورود آمريكا به اقتصاد ايران» باعث بقاي برجام مي‌شود
آرمان ملی- علیرضا پورحسین: مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرد که با وزیر امور خارجه ایران درباره برجام گفت و گو کرده و تیم های مذاکره کننده مستقر در وین، پیشرفت خوبی در هفته‌های اخیر داشته‌اند و همه طرف‌ها اکنون باید تصمیمات سیاسی لازم را اتخاذ کنند تا بتوانیم مذاکرات را به نتیجه برسانیم و به اجرایی شدن کامل توافق هستهای بازگردیم. مشخصا در این میان برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مهم است که فعالیت‌های راستی آزمایی‌اش را ادامه دهد و برای ایران نیز ملموس شدن لغو تحریم‌ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. اظهارات بورل در پی این مطرح می‌شود که در هفته‌های اخیر، مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در راستای احیای توافق هستهای از طریق بازگشت دو جانبه تهران و واشنگتن به توافق هستهای در وین برقرار بوده و در دور اخیر خوش‌بینی‌‌هایی با توجه به موفق بودن مذاکرات و حل شدن بخش عمده مسائل اختلافی به میان آمده است. در این مذاکرات روند لغو تحریم‌ها علیه ایران از سوی آمریکا و اقدامات ایران برای بازگردانی اقدامات جبرانی هستهای به حالت اولیه، مورد بررسی قرار می‌گیرد. رئیس جمهوری کشورمان نیز در این خصوص گفت که تحریم نفت،
تحریم پتروشیمی، کشتیرانی، بیمه، بانک مرکزی و سایر بانک‌ها را بزودی لغو خواهند کرد، به این معنا که گام اصلی و بزرگ برداشته شده و توافق اصلی انجام شده است. در این میان آنچه که باید مورد توجه قرار گیرد تا بار دیگر کشور گرفتار نشود، روزهای پس از توافق و برداشتن گام‌های صحیح در آن برهه زمانی است. در راستای بررسی این مسائل «آرمان ملی» گفت و گویی با عبدالرضا فرجی راد، سفیر پیشین ایران در نروژ داشته است که در ادامه می‌خوانید.
مذاکرات وین در چه مرحله‌ای قرار دارد و پیش بینی شما در مورد روزهای آتی چیست؟
مذاکرات در وین پیشرفت‌های خوبی داشته و به نظر می‌رسد با برداشته شدن تحریم‌های اصلی علیه کشور موافقت شده است. مسائل فنی و تحریم‌های افراد حقیقی به نظر می‌رسد امروز مورد اختلاف است که مشخصا در خصوص این جزئیات نیز تفاهم حاصل خواهد شد. طرفین به خوبی در حال مذاکره با یکدیگر هستند و شاید معضل اصلی در این میان این باشد که اعتمادها نسبت به یکدیگر کم است. از سوی دیگر کشورهای طرف در برجام مشکلات داخلی و موانعی برای احیای برجام دارند که گذر از آنها این امر را مقداری زمان بر کرده است. آنچه اهمیت دارد تحریم‌های اقتصادی و بانکی علیه ایران است که برداشته خواهد شد. طرفین نیز به نحوی این امر را تایید کرده‌اند. به نظر می‌رسد اختلاف دیگری که در این میان وجود دارد این است که سانتریفیوژهای پیشرفته ایران کجا نگهداری شوند که این نیز قابل حل خواهد بود و راه‌حلی برای آن پیدا می‌شود. اگر سیاسی به مسائل نگاه نشود تا هفته آینده توافق نهایی حاصل می‌شود. در راستای رسین به این توافق نباید به زمان نگاه سیاسی داشت. اگر به زمان باقی مانده پیش رو نگاه سیاسی وجود داشته باشد، طبیعتا توافق به بعد از انتخابات موکول می‌شود. در حالت عادی به
نظر می‌رسد ما در خردادماه شاهد حصول توافق باشیم.
آیــا مــمکن است زمان میان امضا شدن تفاهم و عملیاتی شدن تعهدات و لغو تحریم‌ها طولانی شود؟
ایران مشخصا قبول نخواهد کرد که زمان را از دست دهد. طبیعتا از زمانی که توافق امضا شود، آمریکا اعلام خواهد کرد که تحریم‌ها را لغو خواهد کرد و ایران نیز به تعهدات خود عمل خواهد کرد. نمی‌توان این اصل را به زمان دیگری موکول کرد زیرا از زمان امضای تفاهم باید اجرایی شود. آنچه که در این میان اتفاق می‌افتد راستی آزمایی در خصوص انجام تعهدات است که آن نیز چند هفته بیشتر نخواهد بود و شاید ایران بتواند این مهلت را از طرف‌های مقابل بگیرد. برداشت تحریم‌ها زمان بر نیست اما باید به یک نکته توجه داشت که لغو تحریم‌ها نیازمند اعتمادسازی آمریکا در عرصه جهانی است. به‌واسطه این اعتمادسازی بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ با ایران همکاری خواهند کرد و لغو تحریم‌ها مشخصا اوضاع را دگرگون می‌کند. در زمان اوباما نیز این مشکل وجود داشت. برخی شرکت‌ها بر این باور هستند که 4 سال دیگر یک شخصیت جمهوری خواه در آمریکا به قدرت خواهد رسید و به همین علت ریسک نخواهند کرد. مشخصا با امضای توافق در روزهای آینده بخش مهمی از شرکت‌ها و بانک‌ها همکاری خود را با ایران آغاز خواهند کرد اما در راستای اینکه این همکاری همه جانبه شود باید آمریکا به جهان اعتماد دهد
که توافق بار دیگر نقض نمی‌شود. باید ایران یک تضمین از آمریکا بگیرد. تایید این تفاهم توسط مجلس دو کشور کمی دشوار است زیرا در آمریکا پیچیدگی‌های زیادی دارد اما می‌توان راه حل دیگری پیدا کرد. باید شرایطی ایجاد کرد که علاوه بر اروپا، روسیه و چین، خود آمریکا نیز در اقتصاد ایران همکاری کند. در همین راستا ایران می‌تواند پیگیر خرید هواپیما از آمریکا باشد و در قسمت نفت نیز همکاری‌های مشترکی صورت گیرد. این همکاری اگر در بلندمدت به حوزه‌های دیگر اقتصاد نیز کشیده شود یک تضمینی ایجاد می‌کند که دولت‌های آتی آمریکا با توجه به سهم اقتصادی که دارند برجام را برهم نزنند.
پــس از تــوافـــق با کشورهای طرف برجام، آیا عـدم تــصویب fatf و یا تغییر دولت به نتیجه لغو تحریم‌ها و مذاکرات ضربه وارد می‌کند؟
عدم تصویب لوایح مشکلاتی را برای مبادلات مالی ایران ایجاد می‌کند، اما به نظر می‌رسد نظام برای تصویب لوایح fatf راه حلی پیدا خواهد کرد. سخت گرفتن و مقاومت شدید علیه این لوایح دیگر همچون گذشته نیست و تصویب fatf در داخل کشور امروز بستگی به توافق در وین دارد و اگر توافق صورت گیرد احتمالا لوایح نیز تصویب می‌شوند. اگر توافق خوبی در وین حاصل شود به احتمال 90 درصد لوایح چهارگانه در ایران نیز تایید و تصویب می‌شوند. اگر توافق حاصل شود تا مردادماه قطعا همه چیز نهایی خواهد شد. باید توجه داشت که آمریکا امروز کاملا متفاوت با سال‌های گذشته است و علت آن نیز این است که آنها نمی‌خواهند وارد درگیری با ایران شوند. استراتژی دولت بایدن بر مبنای دیپلماسی است و این را بارها اعلام کرده‌اند. از سوی دیگر دولت بایدن نمی‌خواهد زمان را از دست دهد و به همین علت از افغانستان و عراق نیز خارج می‌شوند تا ثبات در خاورمیانه ایجاد شود و خیالشان از خلیج فارس و تامین انرژی راحت شود تا با خیال راحت به مساله بزرگ تری همچون چین بپردازند. اگر آمریکا بخواهد در خاورمیانه بحران ایجاد کند، سیاست اصلی آنها که مقابله با چین است خدشه‌دار می‌شود. به همین
علت آمریکا نیز برجام را احیا خواهد کرد. به دنبال احیای برجام اقتصاد ایران با مسیرهای جدید توسعه رو به رو می‌شود که وضعیت اقتصادی کشور را بهتر می‌کند. زمانی که این اتفاق رقم بخورد، ایران به راحتی نفت خود را به فروش می‌رساند و پول وارد کشور می‌شود و این به نفع دولت آینده است و قطعا دولت از هر جناحی که باشد برای اینکه توانمندی خود را نان دهد این عرصه را برهم نخواهد زد. این یک طرف قضیه است و طرف دیگر آن نقش نظام در تصمیم گیری در خصوص مذاکرات است. امروز دولت یک سهم در توافق وین دارد و تصمیم عمده را نظام گرفته است به همین علت با وجود مخالفت‌های زیاد در داخل کشور در خصوص مذاکرات اما این روند همچنان ادامه دارد. این فشارها در اسفند ماه گذشته نیز زیاد شد اما حرف آنها در داخل ایران خریدار ندارد. نظام معیارهایی مشخص کرده است و مذاکرات بر همان اساس معیارها پیش می‌رود و تا این لحظه نتایج خوبی حاصل شده است.
پس از احیای برجام ایران باید به چه مواردی توجه کند تا دستاوردهای این توافق از بین نرود؟
از شروع مـــذاکرات تــــا امروز رژیم صهیونیستی، امارات و عربستان تلاش‌های زیادی کردند تا این توافق خدشه‌دار شود و لابی‌های این دولت‌ها نیز در آمریکا به شدت فعال شدند تا حداقل این روند را کند کنند اما دولت فعلی بایدن به آنها توجه نکرد و کار خود را کرد. آنها نمایندگان کنگره را تحریم کردند، مقاله نوشتند و حتی رسانه‌ها را تحریم کردند تا بتوانند کاری از پیش ببرند. علت اینکه بایدن به این مخالفت‌ها توجه نکرد این بود که آمریکا استراتژی خود را فدای این لابی‌ها نمی‌کند هرچند که خیلی قوی عمل کرده و عمل می‌کنند. آمریکا یک استراتژی برای خود مشخص کرده است و طبق آن جلو خواهد رفت. بایدن می‌داند که با جنگ نمی‌تواند کار را پیش ببرد. این باور از جنگ در عراق، افغانستان، سوریه و یمن به دست آمده است که نتوانستند با جنگ در این کشورها کاری انجام دهند. بنابراین آنها دیپلماسی را انتخاب کردند. یادمان نرود که دولت اوباما که بسیاری آن را بهترین دولت آمریکا می‌دانستند، هر روز و در حین مذاکرات می‌گفت که تمام گزینه‌ها حتی حمله نظامی به ایران روی میز است اما در ماه‌های اخیر دولت بایدن یک بار هم چنین تهدیدی نکرده است و هیچ گاه نگفته
است تمام گزینه‌ها روی میز است. آنها به صراحت گفته‌اند که جنگ نمی‌خواهند و می‌خواهند مشکلات را از طریق دیپلماسی حل کنند. به همین علت آنها زیر بار فشار سعودی و صهیونیستی نمی‌روند و همین مسیر را ادامه می‌دهند. امروز آمریکا دیگر نگاه خود را به سمت خاور دور و و رقیب جدی خود یعنی چین معطوف کرده است. هر روزی که آنها از خاور دور غفلت کنند به ضررشان تمام خواهد شد و به همین علت می‌خواهند مساله خاورمیانه سریع تر حل شده و به آن مشکل اصلی خود بپردازند. آمریکا مسلما نمی‌تواند در چند جبهه سخت و دشوار به صورت هم زمان حضور داشته باشد. امروز چین به شدت پیشرفت کرده است و بر بسیاری از کشورهای جهان فائق آمده و تجارت و اقتصاد آنها در حال رسیدن به قله جهان است. ایران نیز در این میان نباید زمان را از دست بدهد و به گونه‌ای عمل کند که فضا برای عملکرد مخالفان برجام باز شود و برای ایران هزینه بیشتری ایجاد کنند. مساله در وین حل می‌شود و دیپلماسی راه گشا خواهد بود و ما نیز باید بر همین دیپلماسی تاکید کنیم تا نتایج بهتری بدست آوریم. آمریکا جایگاه ایران را فهمیده است و می‌داند که ایران یک قدرت منطقه‌ای است و به همین علت مذاکرات را در
دستور کار قرار داده است و ایران نیز نباید این فرصت را از دست دهد.
رویـــکــرد و اسـتراتژی ایران پس از توافق در وین باید چگونه باشد و همکاری خود را به سمت کدام کشورها معطوف کند؟
ایران پس از توافق در وین باید همکاری خود را حتما با چین ادامه دهد. در دوران تحریم‌های سخت چین خرید نفت خود را از ایران متوقف نکرد و این یک کمک به ایران بود و به همین علت باید این همکاری پس از احیای برجام نیز تداوم داشته باشد. چین در گذشته و پس از امضای برجام اولیه از ایران دلخوری پیدا کرد به این علت که ایران تمامی همکاری خود را معطوف به اروپا کرد. در وهله دوم ایران باید به سمت اروپا و همکاری با کشورهای اروپایی برود. باید قراردادها و توافقات در برجام اولیه فعال شوند تا مناسبات تجاری ایران و اروپا نیز قوت گیرد. باید توجه داشت که ما همکاری خوبی با کشورهای همسایه در زمینه اقتصادی نداشته‌ایم و باید به این حوزه پس از احیای برجام توجه ویژه‌ای شود. ما باید برای رابطه با هر کشور همسایه خود یک استراتژی داشته باشیم. باید با ارزهای ملی با کشورهای همسایه همکاری کرد تا در آینده دیگر مشکلی وجود نداشته باشد. باید در امر روادید تسهیل گری شود تا تجار و مسافرین و گردشگران رفت و آمد داشته باشند و به دنبال آن کالا تبادل شود و تجارت با کشورهای همسایه زنده شود. امروز روابط با عربستان نیز در حال بهتر شدن است و ایران با
عربستان نیز می‌تواند به خوبی همکاری کند. از سوی دیگر بسیار مهم است که ایران و آمریکا نیز همکاری اقتصادی داشته باشند زیرا این احتمال وجود دارد که با توجه به سن بالای بایدن او یک دوره رئیس جمهور باشد و ممکن است پس از او یک جمهوری خواه بر سر کار آید به همین علت باید همکاری اقتصادی با آمریکا توسعه یابد تا رئیس جمهور آینده مجاب شود برجام را برهم نزند. ما 30 سال پیش و حتی تا 20 سال پیش با آمریکا تجارت داشتیم. آنها از ایران پسته و فرش و نفت خریداری می‌کردند. باید آنها را در اقتصاد خود دخیل کنیم و قرارداد خرید هواپیماها را پیگیر شویم و کالاهای دیگر را از بخش خصوصی این کشور خریداری کنیم. باید این باور برای دولت آتی آمریکا ایجاد شود که از توافق با ایران ضرر نکرده‌اند و به همکاری ادامه دهند.
ارسال نظر