دانش فنی و زنجیره ارزش مانع از تولید خودروی برقی است

در واقع ادعای امکان تولید خودروهای برقی در حالی مطرح می‌شود که همواره تولید خودروهای بنزینی در کشور با انتقادات گسترده‌ای به لحاظ ایمنی و کیفیت مواجه بوده و فارغ از زیان انباشته بالای 30 هزار میلیارد تومانی دو خودورساز کشور آنچه باعث شده تا همین محصولات بنزینی که در خلال 3 دهه فقط ظاهر آن تغییر یافته با تقاضای بالایی همراه باشد در ابتدا انحصار شکل گرفته در بازار به واسطه بسته بودن درب‌های واردات و پس از آن بهره‌گیری از رانت فاصله قیمتی بازار آزاد با قیمت کارخانه بوده است. وگرنه نبود متقاضی برای این خودروها در شرایطی که گزینه‌ای برای انتخاب وجود ندارد و معدود خودروهای هیبریدی و برقی موجود در کشور نیز با چالش نبود زیرساخت مواجه‌اند بیشتر پنهان کردن ضعف تکنولوژیکی تولید با استفاده از اهرم نبود تقاضا است. موضوعی که به اعتقاد کارشناسان اگرچه حرکت به سمت تولید خودروهای برقی در سال‌های آینده اجتناب ناپذیر است، اما نبود زنجیره ارزش و ضعف در طراحی خودروهای برقی متناسب با استانداردها و فناوری‌های روز جهانی باعث می شود که در این حوزه حرفی برای گفتن نداشته باشیم. به گفته تحلیلگران اگرچه اقداماتی در برخی از مجموعه های دولتی صورت گرفته اما این طرح‌های نیم بند به نظر می‌رسد با هدف تخصیص بودجه‌های دولتی بوده که هیچگاه از قدرت رقابت‌پذیری در کشور برخوردار نخواهند شد.
نبود تقاضا مانع از تولید خودروی برقی است
سهیل معمارباشی مدیرکل صنایع خودرو و نیرومحرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت در این رابطه می‌گوید: دانش فنی ساخت خودروهای برقی در کشورمان وجود دارد، این خودروها از قطعات و مجموعه‌های کمتری نسبت به خودروهای درون‌سوز تشکیل شده‌اند و به راحتی قابل تولیدند. به گفته این مقام مسئول، بحث اساسی در تولید این خودروها موضوع باتری است، این فناوری هر روز در حال پیشرفت است، به‌طوری که همه روزه اخباری از تولید باتری‌های جدید با توان و قابلیت ذخیره‌سازی بالا، امکان پیمایش بالای خودروها و وزن کمتر به گوش می‌رسد. وی با تاکید بر اینکه نباید در حوزه باتری خودرو سرمایه‌گذاری کنیم، ادامه‌ داد: در سایر بخش‌های این دسته از خودروها یعنی موتور الکتریکی، پلتفرم الکتریکال و غیره امکان کار در کشورمان وجود دارد. معمارباشی یادآور شد: امروز ۷۰ درصد باتری خودروهای برقی جهان توسط چینی‌ها تولید می‌شود و طی پنج سال آینده سهم این کشور از آن به ۹۰ درصد افزایش خواهد یافت، این نشان می‌دهد که دنیا نیز به دنبال سرمایه‌گذاری در این بخش نیست، زیرا چینی‌ها با در اختیار داشتن فناوری، آن را ارزان تولید می‌کنند. وی بیان‌ داشت: استراتژی ما باید انتخاب کشور دارای مزیت نسبی در زمینه تولید باتری باشد و در سایر زمینه‌ها دانش لازم را در اختیار داشته و کارهای خوبی نیز انجام گرفته است. مدیرکل صنایع خودرو و نیرومحرکه وزارت صنعت تصریح‌ کرد: مشکل اصلی ما در این حوزه، نه تولید بلکه تقاضا است، یعنی باید بتوانیم انگیزه لازم را در خودروسازان و مشتریان برای تولید و خرید خودروی برقی ایجاد کنیم. وی اضافه‌کرد: تولید این خودروها در جهان گران تمام می‌شود، حتی چینی‌ها ۵۰ درصد قیمت این خودرو را به خریداران یارانه می‌دهند، اما مصوبه‌های ما تاکنون انگیزه‌های لازم را در تولیدکنندگان و خریداران ایجاد نکرده است. وی تاکید کرد:‌ در زمینه خودرو و موتورسیکلت‌های برقی، تا زمانی که انگیزه لازم در بازار و مشتری ایجاد نشود، به توفیق نخواهیم رسید.
نبود زنجیره ارزش
بررسی‌ها نشان می‌دهد در یک دهه اخیر دگرگونی‌های عظیمی در زمینه تولید خودرو صورت گرفته به گونه ای‌که تولید خودروهای برقی به عنوان ضرورتی انکارناپذیر در اکثر شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان مورد توجه قرار گرفته است، البته در کشور ما نیز اقدامات محدودی در این زمینه صورت گرفته و فارغ از بودجه‌های کلانی که به برخی از شرکت‌ها و معاونت‌های ریاست جمهوری برای طراحی و تولید این خودروها تخصیص یافته طرح‌های در مجموعه 2 خودروساز بزرگ کشور به مرحله اجرا گذاشته شده که در آن با استفاده از پلت فرم خودروهای بنزینی کنونی سعی شده تا خودروی برقی تولید شود، اما نبود زیرساخت لازم همچون ایستگاه‌های شارژ و تعمیرگاه به همراه عدم سازگاری پلت فرم‌های کنونی با فناوری این خودروها باعث شده امکان تولید انبوه و رقابت پذیری در بازار جهانی فراهم نشود. دراین رابطه فربد زاوه کارشناس خودرو در گفت گو با «آرمان ملی» در خصوص ادعای مسئولان وزارت صمت مبنی بر عدم تولید خودروهای برقی به واسطه نبود تقاضا می گوید: در اینکه برخی از مدیران دولتی در توهم تولید به سر می‌برند شکی نیست، اما آنچه در تولید خودروی برقی حائز اهمیت است ابتدا در اختیار داشتن خطوط تولید است که امکان بهره گیری از همین خطوط فعلی با سرمایه گذاری و تغییر فراهم است اما موضوع مهمتر دانش طراحی خودرو است که اگرچه به لحاظ مهندسی با کپی برداری از برخی برندهای مطرح صورت گرفته اما عدم تطابق این خودروها با فناوری و استانداردهای روز دنیا باعث شده که عملا امکان تولید و عرضه وجود نداشته باشد. وی در ادامه با تاکید بر اینکه حرکت به سمت تولید خودروهای برقی در آینده اجتناب‌ناپذیر است، گفت: در حال حاضر زنجیره ارزش تولید قطعات این خودروها در کشور وجود ندارد، بنابراین به نظر می‌رسد تخصیص بودجه دولت به برخی از مجموعه‌های دولتی فاقد توجیه خواهد بود. زاوه در پاسخ به اینکه کمبود تقاضا دلیل عدم انگیزه برای تولید خودروهای برقی مطرح شده این در حالیست که تجربه نشان داده همین خودروهای بنزینی داخلی نیز هم اکنون از استقبال بالایی برخوردارند، گفت: دلیل استقبال مردم از خودروهای کنونی که از تکنولوژی 30 سال پیش بهره می‌گیرند کیفیت نیست بلکه انحصار شکل گرفته در نتیجه بسته شدن درب‌های واردات است که امکان انتخاب را از خریدار سلب می‌کند.این کارشناس خودرو گفت: در ایران متاسفانه بازار در گروگان تولید قرار گرفته و تولید نیز به نوعی محدود به بازار داخل است، بنابراین اینکه به عنوان مثال ایران خودرو پژو 405 را با هر بهانه‌ای از رده خارج نمی‌کند مربوط به ناآگاهی کارشناسان این مجموعه نیست بلکه تبعیت خودروسازی از کل اقتصاد ایران است. آنچه مسلم است استفاده از خودروهای برقی به دلیل مسایل زیست محیطی و کاهش وابستگی به نفت در آینده گریز ناپذیر است اما این به مفهوم آن نیست که تمامی کشورها از مزیت تولید خودرو برخوردار باشند موضوعی که تجربه آن را در چند دهه اخیر در تولید خودروهای بنزینی شاهد بوده‌ایم، بنابراین به نظر می‌رسد به جای حمایت از صنعتی که فاقد توجیه است باید رویکرد تولید به سمت حوزه‌های دارای مزیت هدایت شود و با بازشدن درب‌های واردات علاوه بر فراهم آوردن زمینه رقابت گزینه حق انتخاب مصرف کننده محترم شمرده شود. وگرنه اینکه در سال‌های آینده خودروی برقی با پلت فرم پراید مورد استفاده مردم قرار گیرد بیشتر به شوخی و فیلم‌های انیمیشن شباهت دارد.