آتش افروزي در روابط عراق با ايران
آرمان ملی- امیدکاجیان: یک‌بار دیگر حمله به کنسولگری ایران در عراق؛ این نخستین بار نیست. تجمع‌کنندگان در برابر کنسولگری ایران در کربلا کانکس‌های نیروهای حفاظتی در بیرون کنسولگری را آتش زده و نیروهای امنیتی، وارد عمل شده‌اند. برخی هم از آتش زده شدن در خارج کنسولگری می‌گویند؛ تجمعی که در پی اقدام تروریستی و جان باختن ایهاب الوزنی شکل گرفته است. ایهاب الوزنی، فعال مدنی است که از بانیان و شکل‌دهندگان تجمعات سال‌های 2019 به بعد علیه دولت‌های عراق بوده است. او که علیه فساد دولتی عراق به‌پا خاسته بود و همگام با معترضان به خیابان‌ها می‌آمد و عملا یکی از هماهنگ‌کننده‌های انقلاب موسوم به تشرین بود، حالا دیگر در جمع انقلابیون نیست؛ انقلابی که باعث تغییرات ویژه در کشور شد و دولت بر سرکار را از قدرت انداخت تا در نهایت نخست‌وزیری به مصطفی الکاظمی برسد.
سابقه حملات به کنسولگری ایران در انقلاب تشرین
حالا اما «الوزنی» ترور شده؛ موضوعی که با توجه به ماهیت تظاهرات سال 2019 علیه دولت‌های عراق و البته وابستگی دولت‌های بر سرکار در ایران، باعث نگاه فعلی و نقش کشورمان نسبت به ترور او شده تا جایی که به اعتراضات در مقابل کنسولگری ایران انجامید و البته به خشونت کشیده شد. هرچند کنسولگری ایران، خود در بیانیه‌ای حمله به این فعال مدنی را اقدام تروریستی دانسته و به نوعی هرگونه نقش داشتن در آن را تکذیب کرده و آن را برای بی‌ثبات کردن منطقه دانسته است. آنچه به عنوان انقلاب تشرین از آن یاد می‌شود مجموعه حوادث و اعتراضات مردم عراق است که از سال 2019 آغاز شد و تا زمان تصدی مصطفی الکاظمی به عنوان نخست‌وزیر عراق در می 2020 تداوم داشت؛ تظاهراتی که ابتدا به صورت تحصن آغاز و سپس به خشونت و سرکوب و کشتار ختم شد. زمان شروع اعتراضات توسط فعالان مدنی در رسانه‌های اجتماعی معین شد که ایهاب‌الوزنی، یکی از کسانی بوده که در این باره نقش فعال ایفا می‌کرده است. مردم عراق دراعتراض به آنچه 16 سال بیکاری و فقر و همین‌طور فساد در بدنه ساختار کشور می‌نامیدند، به خیابان‌ها آمدند و در این میان اعتراضات آنها به همه روسای‌جمهور و نخست‌وزیران
عراقی بوده که به نوعی مورد حمایت هم بوده‌اند: نوری‌المالکی، حیدر‌العبادی و عادل عبدالمهدی. عادل عبدالمهدی، که در اکتبر ۲۰۱۸ نخست‌وزیر عراق شد، در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۹ در پی اعتراضات مردم در عراق از سمتش استعفا داد. این اعتراضات اما به جان‌باختن چند صد نفر در عراق منتهی شد تا جایی که عملا آیت‌ا... سیستانی نیز این کشتارها علیه مردم را یک جنایت دانست و خواستار تغییرات و اصلاحات اساسی در کشور شد. اما در همان انقلاب و اعتراضات عراق، موضع‌گیری‌های گروهی از معترضان علیه تهران نیز مشهود و البته بعضا در شعارهایشان شنیده می‌شد؛ شعارهایی علیه مقامات تهران. یکی از مسائلی که آن زمان از سوی معترضان عنوان شده ادعای دخالت ایران در حکومت‌داری عراق بوده است. خیلی از آنها هم معتقد بوده‌اند گروه‌های شبه‌نظامی مثل حشد الشعبی و تقویت کردن آنها توسط ایران، در راستای تضعیف ارتش و دولت رسمی عراق است. در همان اعتراضات اما به غیر از شعارهایی که علیه ایران داده شد، دو حمله به کنسولگری جمهوری اسلامی در نجف و کنسولگری در کربلا از سوی بخشی از معترضان صورت گرفت. گزارش‌ها حاکی از آن بود که معترضان در کربلا پرچم ایران را از فراز کنسولگری
پایین کشیده و جای آن پرچم نشانده‌اند و معترضان عراقی نیز در نجف به کنسولگری جمهوری اسلامی در این شهر حمله کرده و آن را به آتش کشیده‌اند. اما به نظر می‌آمد پس از تثبیت نصفه‌و‌نیمه مصطفی الکاظمی و فروکش کردن اعتراضات، این تنش‌ها نیز تا حدی فروکش کرده است؛ اما حالا ماجرای ترور یکی از فعالان مدنی دخیل در هماهنگی انقلاب 2019 بار دیگر زخم‌های کهنه را زنده و البته اعتراضات جدید را پایه‌ریزی کرده است.این در حالی است که همان‌طور که گفته شد ایران هرگونه نقش داشتن دراین ماجرا را تکذیب کرده و آن را اقدامی تروریستی دانسته است. در حال حاضر پلیس کربلا یک تیم ویژه را به‌منظور بررسی اطلاعات کامل این جنایت‌ترور این فعال مدنی- تشکیل داده است. با این حال مخالفان ایران در عراق گروه‌های نظامی نزدیک به ایران را در این ترور متهم می‌کنند. برخی از احتمال نقش داعش در این ترور می‌گویند تا از این طریق باعث ایجاد نا‌امنی در عراق شود و البته بعضی هم اظهار می‌کنند شاید هم کار موساد است تا با این شیوه دوباره مردم عراق را علیه ایران بشورانند. در واکنش به حمله به کنسولگری ایران در عراق، البته تهران نسبت به آن واکنش نشان داده و سفیر عراق
را احضار کرده است. خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه نیز گفته که ایران این حمله علیه کنسولگری را شدیدا محکوم می‌کند و خواسته است دولت عراق وظایفش را درباره این حمله پیگیری کند. درکنار این مسائل، رسانه‌ها اما از تاثیر ترور ایهاب الوزنی در آینده سیاسی کشور و احتمال انصراف معترضان انقلاب 2019 از حضور در ساختار سیاسی فعلی کشور می‌گویند و اینکه از انتخابات پارلمانی کنار بکشند و این معانی خوبی ندارد. از سویی هم البته سرنوشت رابطه عراق و ایران بعد از این نیز جای سوال دارد. هرچند مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق گفته: ایرانی‌ها ثابت کرده‌اند، واقع‌گرا هستند و تلاش می‌کنند از دولت حمایت کنند و مانع این شوند که شبه‌نظامیان آن را تضعیف کنند.
آینده ایران و عراق
قاسم محبعلی، دیپلمات بازنشسته این درباره به «آرمان ملی» می‌گوید: وضعیت در عراق همواره آتش زیر خاکستر بوده است. گروه‌ها و کشورهای مختلفی در عراق هستند که هم مداخله می‌کنند و هم رقیب یکدیگر به شمار می‌آیند. از سویی عده‌ای نسبت به اینکه مناسبات ایران با عربستان و عراق، خوب و آرام شود علاقه ندارند. این را هم باید بپذیریم میان مردم عراق کسانی هستند که از برخی سیاست‌های ایران راضی نیستند. از کردها و سنی‌ها نداهای مختلف و مخالفی شنیده می‌شود. بازیگران خارجی هم در این امر مداخله دارند. وضعیت پیچیده و در مورد آنچه روی داده، نظرات، متفاوت است. اکنون هم بعضی از حضور مردم در اعتراضات مقابل کنسولگری می‌گویند و بعضی مداخلات خارجی برای برهم خوردن رابطه ایران و عراق را مطرح می‌کنند. نمی‌توان قطعی نظر داد. در عراق هنوز ثبات برقرار نشده، دولت موقت بوده و قرار است انتخابات هم در پاییز برگزار شود. اختلافات بین گروه‌ها نیز بسیار زیاد است. وضعیت رابطه ایران با کشورهای منطقه نیز هنوز ثبات ندارد و مساله ایران و آمریکا هم مطرح است. در عراق و سوریه جنگ نیابتی در جریان است، طرف مقابل ایران نیز از ابزار خودش علیه تهران استفاده
می‌کند. محبعلی اضافه می‌کند: آنچه مسلم است اینکه رابطه ایران و عراق قبل از این ترور و سپس حمله به کنسولگری هم اصلا پایدار نبوده که امروز در مورد تاثیر آن ترور و این حمله به کنسولگری در رابطه ایران و عراق سخن بگوییم، به غیر از همه اینها هنوز اختلافات قدیمی از سال 1975 و جنگ بین دو کشور نیز باقی است. این کارشناس مسائل خاورمیانه می‌افزاید: از سویی ما هم باید بدانیم در داخل عراق نباید گزینشی رفتار کنیم و روابط ما را باید دیپلماسی تعیین کند و سلاح در اختیار دولت عراق باشد و ما نیز باید با دولت عراق هر موضوعی را پیش ببریم نه گروهی دیگر؛ وگرنه با شرایط فعلی گروه‌های رقیب به تهران ضربه می‌زنند. دولت عراق هم که از این وضعیت راضی نیست، در واقعیت سکوت می‌کند.
ارسال نظر