چراغ‌های سبز و قرمز برجام همزمان روشن شد

آرمان ملی- محمدهادی علیمردانی: اگر به تاریخچه مذاکرات ایران و آمریکا از سال 92 تاکنون نگاه کنیم، ایران پیوسته با حسن نیت و مذاکره بر اساس اصول دیپلماسی با 1+5 گفت‌وگو کرد اما آمریکا در دوران ترامپ سیاست فشار حداکثری را در دستور کار قرار داد. اکنون با آغاز دور جدید مذاکرات ایران درباره مسأله هسته‌ای و رفع تحریم‌ها، ایران به حق، با سختگیری بیشتری در مذاکرات حاضر شده است و از اصول خود کوتاه نمی‌آید. با تمامی این احوال برخی پیش‌بینی‌ها بر این امر استوار است که مذاکرات وین تا 3 هفته دیگر به نتایجی خواهد رسید. در حال حاضر با خروج بسیاری از اشخاص حقیقی از فهرست تحریم‌های آمریکا موافقت شده است.
بازگشت به پایتخت
ساعت 7 شب روز شنبه، نشست کمسیون مشترک برجام در وین برگزار شد. در این نشست درباره لغو تحریم، هسته‌ای و ترتیبات اجرائی گفت‌وگو شد. مقرر شد پس از این جلسه هیأت‌ها به پایتخت‌ها بازگردند و گفت‌وگوها مجددا از جمعه آینده پی گرفته شود. نشست‌های وین از اواخر سال گذشته درباره دو مسأله بازگشت آمریکا و ایران به تعهدات برجامی و بازگشت آمریکا به برجام به عنوان عضو رسمی برگزار شد. در حال حاضر ایران اعلام کرده است که علاقه‌ای به گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا نداشته و نمایندگان ایالات متحده با حضور در گراند هتل وین، از طریق طرف اروپایی در جریان مذاکرات قرار می‌گیرند. ایران تا زمان رفع تحریم‌ها و سنجش صحت این مسئله، بازگشت این کشور به برجام را نخواهد پذیرفت.
به تفاهم نرسیدیم
نشست اخیر برجام واکنش‌هایی را نیز در پی داشت. به نقل از ینت نیوز، یک‌ منبع دیپلماتیک اروپایی روز شنبه اظهار کرد: «ما کار زیاد داشته و زمان کمی در اختیار داریم. امیدوار بودیم که این هفته به پیشرفت‌های بیشتری برسیم. ما هنوز درخصوص مهم‌ترین مسائل به تفاهم نرسیده‌ایم.» او در ادامه مدعی شد که موفقیت در این گفت‌وگوها همچنان امکان‌پذیر است اما تضمین‌ شده نیست. اگرچه مسئولان وزارت امور خارجه ایران تکیه بر اخبار صادر شده از سوی «منابع آگاه» را فاقد اعتبار ارزیابی می‌کنند، در صورت صحت نقل قول مذکور باید برای سرانجام مذاکرات وین نگران بود. دیپلمات‌های ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که اجازه فرسایشی شدن گفت‌وگوها را نخواهند داد، بنابراین باید انتظار داشت، در دور آتی گفت‌وگوها نتایج قابل ارزیابی بیشتری مطرح شوند.
پیشرفت‌های متوسطی حاصل شد
در ادامه واکنش‌ها به نشست وین، انریکه مورا، جانشین جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا و دبیر سیاسی سرویس اقدامات خارجی اروپا، پس از جلسه کمیسیون مشترک برجام در توییتی نوشت: «کمیسیون مشترک برجام سومین هفته‌ گفت‌وگوها در وین را به پایان رساندند. پیشرفت‌های متوسطی حاصل شد اما جزئیات بیشتر، پیچیدگی‌های بیشتری را نیز به همراه دارد. ما برای ادامه کارها هفته‌ آینده گرد هم می‌آییم.» سردی اظهارات مورا نشان از آن دارد که احتمالا مشکلی در روند گفت‌وگوها به وجود آمده است. متاسفانه اطلاعات بیشتری در خصوص علت تغییر بیان دیپلمات‌های امیدوار اروپایی وجود ندارد.
برای رضایت‌مندی زود است
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی وین، در صفحه توئیترش نوشت: «کمیسیون مشترک برجام نتایج فعلی مذاکرات وین را جمع‌بندی کرد. شاهد پیشرفت ثابتی هستیم، اگرچه هنوز مسائل حل نشده زیادی باقی مانده است. کمیسیون مشترک برجام دوباره در هفتم مه(جمعه) جلسه خواهد داشت. در این بین، کارشناسان به فعالیت در زمینه متن توافق آتی گفت‌وگو خواهند کرد. چگونه می‌توان وضعیت مذاکرات احیای برجام در وین را ارزیابی کرد؟ برای رضایتمندی خیلی زود است اما برای خوش‌بینی هوشیارانه و رو به افزایش دلیل داریم. یک موضع‌گیری کلی برای تلاش در جهت نتیجه‌گیری موفقیت‌آمیز مذاکرات در این سه هفته وجود دارد. خواهیم دید که کارآمد است یا نه.» تنها دیپلمات خوش‌بین به ادامه روند مذاکرات اولیافوف است. با این حال مشخص نیست که علت این خوش‌بینی روابط تقریبا دوستانه روسیه با ایران است یا این اظهارات باور قلبی اولیانوف هستند.
مذاکرات فشرده است
گذشته از خوش‌بینی‌ها و بدبینی‌ها اما سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه و رئیس تیم مذاکره کننده ایران در وین، با خبرهای خوب نشست برجام را ترک کرد. عراقچی بعدازظهر روز شنبه پس از نشست کمیسیون مشترک برجام در وین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آمریکایی‌ها گفته‌اند بخش‌هایی ازتحریم‌ها را لغو خواهند کرد و آیا ایران این موضع را قبول دارد، اظهار کرد: «اگر دو طرف مواضع یکدیگر را قبول داشتند که نیازی به مذاکره نبود. مذاکره در خصوص همین اختلاف نظرهایی است که وجود دارد.» او با بیان اینکه این قدر مذاکره می‌کنیم که این مواضع به هم نزدیک شود و خواسته‌های ما مبتنی بر مواضع قطعی نظام تامین شود، تصریح کرد: «اگر تأمین شود، توافق خواهد بود و اگر تامین نشود طبیعی است که توافقی هم در کار نیست. همانطور که عرض کردم تحریم‌هایی که موضوعی و بخشی هستند مثل تحریم بخش انرژی ایران، تحریم صنعت خودرو، مالی، بانکی، بیمه‌ای و بنادر، بر اساس توافقاتی که تا الان صورت گرفته است این تحریم‌ها باید برداشته شود و توافق در مورد آنها وجود دارد. در کنار این برخی از اشخاص، افراد و نهادها نیز به صورت خاص مورد تحریم واقع شده‌اند که لیست بلند بالایی است. مذاکرات در مورد این لیست هنوز ادامه دارد. اکثر آنها تا الان موافقت شده که از فهرست تحریم‌ها خارج شوند ولی دیگرانی هستند که هنوز به دلایل مختلف در این فهرست حضور دارند و مذاکره برای این قسمت از کار هنوز ادامه دارد. امروز تصمیم گرفتیم که مجددا یک توقف بدهیم برای جمع‌بندی از مجموعه بحث‌هایی که انجام شده است. مذاکره در این دور خیلی فشرده بود و در سطوح و قالب‌های مختلف برگزار شد.»