فایل صوتی ظریف و احتمالات منطقی!

برای کسانی که سیاست رسمی جمهوری اسلامی در خاورمیانه را از نزدیک دنبال کرده‌اند، مصاحبه دکتر ظریف با سعید لیلاز که به رسانه‌ها درز پیدا کرده است، نکته شگفت‌انگیز و محرمانه چندانی ندارد. نوع لحن و بیان ظریف در آن مصاحبه نیز خیلی غریب نیست، زیرا ماجرای قهر او پس از دعوت بشار اسد به تهران به روشنی نشان داد که نقش وزیر خارجه در سیاست منطقه‌ای و جهانی جمهوری اسلامی تا چه میزان است و او خود تا‌چه‌اندازه از این نقش ناراضی و عصبانی است. فایل این مصاحبه نیز طبعاً از نوع اسناد محرمانه یا فوق‌محرمانه یا سری نبوده است که لازم آید در گاوصندوقی دست‌نیافتنی نگهداری شود، زیرا راز مگویی در آن افشا نشده و کم و بیش شبیه بسیاری از مصاحبه‌هایی است که عموم مسئولان کشور از جناح‌های مختلف با روزنامه‌نگاران انجام می‌دهند و در آخر هم تاکید می‌کنند در صورت انتشار، فلان واژه یا جمله یا عبارت از آن حذف شود! با این همه، مصلحت‌سنجی‌های رایج در نظام جمهوری اسلامی، ایجاب می‌کرد این مصاحبه در شرایط کنونی بدون‌حذف برخی عبارات آن، انتشار علنی پیدا نکند که پیدا کرده است. احتمالا طبق روال معمول در کشور ما، در مورد اینکه چه کسانی و به چه منظوری این فایل صوتی را به رسانه‌ها درز داده‌اند، دعوای جناحی بالا می‌گیرد و هر جناحی، جناح رقیب را به این کار متهم و درباره اهدافش گمانه‌زنی و بعضا افسانه‌پردازی می‌کند. در این میان، اصولگرایان قاعدتا پای مدیران دولت روحانی را به میان می‌کشند و افشای فایل صوتی را به منازعه انتخاباتی ربط می‌دهند. پرسش اما این است که درز این مصاحبه، چه کمک انتخاباتی به جناح دولتی می‌کند؟ در واقع نه فقط کمکی نمی‌کند؛ بلکه آنها را در برابر این چالش قرار می‌دهد که اگر آنان در حقیقت تا این اندازه دست‌شان از قدرت واقعی تهی است، پس چرا خود را ابزار دست دیگران کرده‌اند و از پست‌هایشان کناره‌گیری نکرده‌اند؟ و مهمتر از این، اگر قصه همان است که ظریف در مصاحبه نقل کرده است، پس با چه انگیره‌ای بار دیگر اسب خود را برای رسیدن به پاستور زین کرده‌اند؟ از طرفی، دولتی‌ها و برخی متحدان اصلاح‌طلب آنان نیز به نوبه خود، افشای فایل صوتی را به اصولگرایان نسبت خواهند داد با این استدلال که آنها از این طریق در‌صدد مسدود کردن راه ورود ظریف به انتخابات برآمده‌اند و با این اقدام به احتمال کاندیداتوری او پایان داده‌اند. این استدلال به ظاهر موجه‌تر است، اما به فرضِ تصمیم جدی ظریف برای ورود به صحنه انتخابات، آیا اصولگرایان راه‌های کم‌هزینه‌تری برای منع او از این اقدام در پیش نداشتند و حتما باید فایلی از او را افشا می‌کردند که افکار عمومی را نسبت به عملکرد خود آنها در منطقه، بیش از پیش بدبین و حساس کند؟ با این حساب، به نظر من، تصادف یا کنجکاوی شخصی، بیش از وجود طرح و برنامه‌ای حساب شده از سوی جناح‌های سیاسی در افشای فایل مصاحبه نقش داشته است. به هر حال، آنچه گفته شد «فرض‌های منطقی» است، اما به نظرم مدت‌هاست که محاسبات منطقی از دستور کار جناح‌ها خارج شده و آنها بر مبنای فرضیه‌هایی در کارِ هم می‌گذارند که نه فقط به عقل آدمیزاد که به عقل جن هم نمی‌رسد!