از خویش و دیگری

کتاب «درباره مراقبت» را شاید بشود یک کتاب بینارشته‌ای قلمداد کرد؛ کتابی در حوزه روانشناسی و کتابی در حوزه فلسفه؛ که از همان نخست تمایل دارد انسان را به گونه‌ای «خودشناسی» رهنمون سازد. چراکه راه مراقبت از کسی یا چیزی، ابتدا شناخت خود و رسیدن به‌نوعی اعتماد و باور به خویشتن است تا بتواند به شایستگی از دیگری مراقبت کند. اگرچه مراقبت یک وظیفه نیست، بلکه یک تعهد است، و برای اینکه بشود به سهولت از پس مراقبت برآمد، باید بدانیم پیش از هرچیز چه تمهیداتی لازم است.
کتاب «درباره مراقبت» با زیرعنوان «تحلیل فلسفی مفهوم پروای دیگران‌داشتن» اثر میلتون میرآف به این مساله انسانی می پردازد و در پی تبیین درست و دقیق این مفهوم برای آنانی برمی‌آید که پروای دیگران را در سر دارند. از این‌رو، تلاش مولف معطوف به این است که نشان دهد اگر فردی متعهد به آن است که از کسی یا چیزی مراقبت نماید، خود باید آراسته به چه صفاتی باشد. از این منظر کتاب راه درستی را پیش روی انسان قرار می‌دهد تا بر پایه آن راه مراقبت را در پیش گیرد؛ راه مراقبت دیگران را، و نه خود را، که این دومی به مراقبه می‌انجامد، که مفهومی کاملا متمایز است.
کتاب حاضر اگرچه کتاب کم‌حجمی است، اما حاوی اطلاعات و مفاهیم اساسی و بنیادین در باب موضوع مورد بحث در پیش روی خواننده قرار می‌دهد تا بداند چه وظیفه خطیری است مراقبت‌، و چه راه پرمخافتی است مراقبت از کسی یا چیزی و حتی اندیشه‌ای! اینکه پروای دیگری را در سر بپرورانی، چه نادانسته‌هایی است که باید به کشف آنان برآمد! درعین‌حال آنچه این کتاب را خواندنی‌تر می‌سازد، مقدمه مفصل و جامع مترجم است بر مفهوم تاریخی و ریشه‌شناختی «مراقبت». و چفت‌وبست درست و دقیق از این مفهوم انسانی در گذرگاه تاریخ. برای مخاطب فارسی‌زبان بسی راهگشاست که آشنایی کامل از مفهوم مراقبت در مراحل مختلف و از سوی اندیشمندان مختلف، از رواقیون گرفته تا افلاطون و تا به فلاسفه معاصر، به دست می‌آورد تا با انبانی پر به جهان میرآف گام نهد. او لازم است بداند با موضوعی که درگیر است، خود از یک افسانه قدیمی به نام «کورا» اقتباس شده، و توانسته در گذر زمان توجه اندیشمندان بسیاری را در حوزه های مختلف به خود جلب کند و برسد تا اینجا؛ تا درباره مراقبت و پروای دیگران‌داشتن.
ویژگی‌ای که می‌توان برای کتاب متصور شد، این است که در اثنای خواندن، خواننده به درون خود رجوع می‌کند و سعی می‌کند ببیند آیا خود از این پرواداری برخوردار است یا نه! همین پرسشگری از خود شاید مهم‌ترین دستاورد کتاب باشد که خواننده را متوجه خود می‌سازد که آیا توانسته مراقب شایسته‌ای برای کسان یا چیزهای خود باشد؟
فارغ از مقدمه مفصل و جامع مترجم، کتاب از یک مقدمه کوتاه جهت آشنایی مخاطب از مفهوم مراقبت از دید او و تعریف آن، و شش بخش تدوین شده است. نکته اصلی و مهم کتاب این است که میراف از همان نخست تعریفی متفاوت و تازه از مراقبت ارائه می‌دهد: «مراقبت، پانهاد استفاده از دیگران است برای ارضای شخصی خود.» از اینجاست که فرد درمی‌یابد برای مراقبت، نه نگاه از بالا و ساحت سلطه‌گرانه، که به مشخصه‌های دیگری لازم است؛ از جمله: آگاهی، بردباری، صداقت، اعتماد، فروتنی، شجاعت و از این دست مباحث که زمینه‌های مراقبت را فراهم می‌آورند. نکته مهم دیگر اینکه آن کس که مراقبت می‌کند باید خود را به شکل شخص دیگر درآورد و جهان او را بشناسد تا به او در دنیای خودش کمک کند. باید به او شجاعت ببخشد. باید این روح را در او بدمد که قادر است مراقبت‌کننده شایسته‌ای است. درحقیقت، در تمامی بخش‌های شش‌گانه کتاب، ما با این حس - و شاید هم فکر - روبه‌روییم که به شناخت نیازهای فرد دست یافته‌ایم، با آنها آشناییم، و درصددیم تاراهی در پیش روی او قرار دهیم تا به مقاصد شخصی خود نایل شود؛ و از این منظر است که میراف آن را «پانهادِ ارضای شخصی خود» می‌داند.
«درباره مراقبت» را باید خواند تا آموخت چگونه هم بشود به تیمارداری خویشتن پرداخت و هم پرواداری شایسته‌ای برای دیگری رقم زد. تا هم نیازهای خویش با مرتفع ساخت و هم دیگری را در مسیر راستین خودشناختی انداخت؛ تا او نیز بتواند تیماردار لایقی برای دیگری باشد، برای دیگران و دیگرتران شاید...
نام کتاب: درباره مراقبت
نویسنــــده: میلتون میراف
مترجــم: مریم نصراصفهانی
ناشر: همان