ثبات؛ مهمترین موضوع برای رشد تولید

موضوع مانع‌زدایی‌ها موضوع بسیار مهمی است. اگر بخواهیم خود موانع را تشریح کنیم باید بگوییم موانع به‌نوعی تحریم‌های داخلی هستند. یکی از مهمترین بحث‌های موانع، نبود‌ثبات در اقتصاد است که یکی از بزرگ‌ترین موانعی است که قدرت برنامه‌ریزی را از فعالان اقتصادی می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد این فعالان اقتصادی برای آینده کاری خود برنامه‌ریزی داشته باشند. ثبات‌بخشی موضوع بسیار مهمی است. فعال اقتصادی باید بداند که مثلا فلان مقررات و قانون برای شش ماه، یک سال یا دو سال اعتبار دارد تا بتواند روی آن حساب کند؛ ولی زمانی‌که یک فعال اقتصادی با قاعده‌ای پیش می‌رود ولی یک‌باره این قانون و قاعده یا مقررات عوض می‌شود و مباحث جدیدی جای آن را می‌گیرد اجازه فعالیت مثبت را به فعالان اقتصادی نمی‌دهد. بروکراسی‌هایی که ایجاد شده و نبود هماهنگی‌هایی که بین دستگاه‌ها وجود دارد؛ خود مانع بزرگی بر سر راه تولید است. متاسفانه در سیستم اداری و بروکراسی کشور ما نگاه بخشی است و این یکی از بزرگترین موانع و نواقص اقتصادی است. باید نگاه بخشی و منفعتی از بین برود و جایش را نگاه جامع و یکپارچه و سیستمی بگیرد. از طرفی بعضا قواعد متناسب با نیاز امروز بخش تولید تنظیم نمی‌شود؛ نخستین گام در بحث قانونگذاری و نوشتن مقررات این است که اول بتوانیم مشکل را پیدا کنیم و بعد ببنیم چه راهکاری از طریق قانونگذاری یا تغییر مقررات می‌تواند به حل آن کمک کند از آنجایی که نیازها و مسائل و مشکلات به خوبی تشخیص داده نشده به همین دلیل هم قانون‌نویسی به خوبی انجام نمی‌شود. متاسفانه این قاعده در کشور وجود ندارد و تصمیم‌گیران فکر می‌کنند همه مشکلات با نوشتن قانون‌ برطرف می‌شود، اینگونه نیست.

مکانیسم بازار خودتنظیم است و گاهی اگر اقدامی صورت نگیرد بازار خودش را اصلاح می‌کند و اتفاقا زمانی که مداخله صورت می‌گیرد باعث به‌هم‌ریختگی می‌شود و مشکلات را بیشتر می‌کند. در حوزه‌های مختلف باید دقت صورت بگیرد تا قوانین به حداقل برسد و قوانین و مقررات موثر و با ثباتی نوشته شود. باید با نگاه سیستمی و یکپارچه به موضوعات نگاه کنیم؛ یعنی شاید از منظر سازمانی نظیر گمرک نوشتن قانونی خوب باشد ولی در اجرا؛ همین قانون دچار مشکل می‌شود چون زیرساخت این قانون با زیرساخت بانک مرکزی هماهنگ نیست! برای عوض کردن یک قانون باید اول به صورت پایلوت طرح جدید را اجرا کرد تا بتوان از مشکلات آن باخبر شد و بعد از رفع مشکلات به همه بخش‌ها تعمیم داده شود. اقداماتی که امروز صورت می‌گیرد باعث مشکل‌تراشی می‌شود. گاهی اوقات یک مقررات یک خطی نوشته می‌شود و بخش خصوصی سال‌ها باید وقت صرف کند تا این مشکل را برطرف سازد. در حل مساله ابتدا باید مشکلات شناسایی شوند تا بتوان راه‌حل مناسبی برای آن اتخاذ کرد. رفع این موانع از اهمیت زیادی برخوردار است و بحث تامین مالی، فضای کسب‌وکار، ثبات‌بخشی به قوانین و مقررات، تعیین نرخ ارز و ... در تولید اثرگذار هستند. بنگاهی که قرار است کارش را آغاز کند باید بداند که نرخ ارز به چه سمتی حرکت خواهد کرد، اینکه قیمت کالا را نه بازار که دولت تعیین می‌کند برای تولیدکننده انگیزه ایجاد نمی‌کند. این اتفاق در حوزه کشاورزی، صنعت، تولید و... می‌افتد و این نرخ‌گذاری‌ها نمی‌گذارد تا رشدی در این حوزه‌ها اتفاق بیفتد و باعث دخالت در بازار می‌شود که هم به ضرر مصرف‌کننده است و هم به ضرر تولیدکننده! در مدتی که قیمت‌گذاری در بازار صورت گرفته چقدر موثر بوده است؟ اگر واقعا موفق بوده ادامه بدهیم و اگر موفق نبوده باید مشکلات و نواقص را برطرف کنیم. باید به صورت ریشه‌ای به مسائل نگاه کنیم. یکی از مشکلات جدی دیگر مشکلات ساختاری است که این موضوع باعث تعدد تصمیم‌گیری و اختلال شده است. اقدامات موثر برای تولید باید به صورت متمرکز صورت بگیرد نه اینکه چندین سازمان و نهاد با دخالت در کار یکدیگر اقدامی غیرمفید انجام دهند.