دردسرهاي تازه برجامي
آرمان ملی- امید کاجیان: زمان به‌سرعت برای ایران می‌گذرد. مذاکرات فشرده همچنان در وین درحال انجام است. آمریکا هم نشان داده قصدش بازگشت به برجام است و می‌خواهد شعاری را که بایدن داده بود، به سرانجام برساند. از یک سو تهران می‌داند اگرچه امروز راه تهدید را درپیش گرفته و غنی‌سازی‌اش را ادامه می‌دهد و ازسویی دیگر گزارش‌های اخیر آژانس نقض تعهدات ایران را به‌صورت دائمی نشان می‌دهد اما درنهایت این مسیر سرانجامی نخواهد داشت. به‌خصوص که این اواخر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی به اعضای خود از اقدام جدید ایران در کارخانه ساخت صفحات سوخت در اصفهان خبر داده و طی آن مدعی شده ایران نقض جدیدی در برجام انجام داده است. مقامات، پیرامون مذاکرات وین سخنان متفاوتی مطرح می‌کنند؛ سخنانی که در آن سعی دارند اشاره مستقیم به روند مذاکرات نکرده و تنها به این بسنده کنند و بگویند مذاکرات در مسیر درستی پیش می‌رود. آن‌طور که پیداست امید بسیاری به احیای برجام ازسوی ایران است و البته اکنون مهمترین سوال برای آنها این است که احیای برجام دقیقا چه زمانی رخ می‌دهد؟ این روزها زمان برای دوطرف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اینکه آیا
همه‌چیز در همین دولت روحانی تمام خواهد شد یا کار به دولت بعدی می‌کشد؟ موضوعی که از بعد سیاسی برای هم جناح راست و هم چپ مهم است. جریان راست بدش نمی‌آید که این مذاکرات تا بعد از 1400 به طول بکشد و در انتها نتیجه بازگشت به برجام را به سود خود مصادره کند و در این سمت حسن روحانی که بحرانی‌ترین دولت چهاردهه انقلاب را تجربه می‌کند، می‌خواهد با احیای برجام، لااقل پایان کار خود را به خیالش خوش تمام کند. اما جریان کمبود زمان تنها به‌خاطر انتخابات خرداد نیست. دولت حسن روحانی به‌واسطه مصوبه مجلس مجاب شده دست به خروج از پروتکل الحاقی بزند؛ خروجی که اولین پیامد آن، این است که دیگر به بازرسان آژانس اجازه بازدید از تأسیسات و فعالیت‌های هسته‌ای داده نشود و به‌عبارتی بازرسان از ایران اخراج شوند. دولت یک
ماه و نیم پیش بنا به فشارها ناچار شد تا خروج از پروتکل الحاقی را انجام دهد، اما به جایش در دیداری که با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اتمی در این زمینه صورت داد، به‌نوعی مصوبه مجلس را دور زد؛ به این معنا که با گروسی موافقت شد که نه بازرسی اخراج و نه فیلمبرداری از تأسیسات هسته‌ای ایران قطع شود. دوطرف توافق کردند که در سه ماه وضعیت را برای از سرگیری مذاکرات پی بگیرند و اگر نتیجه‌ای نداشت آن‌وقت ایران اقدامات قهری‌اش را انجام دهد. اما حالا تنها نیمی‌از مدت 3ماهه باقی مانده است. برای همین این سؤال مطرح است که اگر دو طرف تا پایان این مهلت به نتیجه نرسند و برجام احیا نشود چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا ایران با اخراج بازرسان آژانس و قطع همکاری‌ها وارد مرحله تازه‌ای از تنش‌ها خواهد شد؟ ازسویی شرایط را تا چه‌میزان می‌توان به‌گونه‌ای دید که در این مدت به احیای برجام امید داشت؟ اگر چنین نشود واقعا ایران طبق وعده سه‌ماهه بعداز این همکاری‌هایش را با آژانس قطع خواهد کرد؟ چنانچه این اتفاق بیفتد در نهایت چه روی می‌دهد؟ آیا مذاکراتی که کلید آنها یکی دوهفته‌ای است زده شده، به پایان خودشان می‌رسد؟ عباس عراقچی نیز در پاسخ به
سوالی که از او دراین‌باره شده بود که آیا طرفین در این مذاکرات پیش از انتخابات به تفاهم می‌رسند، اظهار کرد: توافق سه‌ماهه با آژانس برای ما بیش‌از انتخابات اهمیت دارد؛ یک ماه و نیم آن نیز گذشته، اگر این توافق منقضی شود، در وضعیت سختی قرار خواهیم گرفت؛ انتخابات هم به این سختی اضافه خواهد کرد. البته او می‌گوید این امکان وجود دارد که در این بازه زمانی به نتیجه برسیم؛ به‌عنوان دیپلمات خوش‌بین هستم.
اگر توافق نشود
علــی بیگــدلی کــارشنــاس مســائــل بیــن‌المللــی به «آرمان ملی» می‌گوید: اگر ایران در خواسته‌هایش انعطاف نشان ندهد، قطعا کار دشوار می‌شود. اگر تهران منتظر رفع همه تحریم‌ها به‌طور کامل باشد و بعداز آن، راستی‌آزمایی انجام دهد و سپس به تعهداتش برگردد، احتمال اینکه در کوتاه‌مدت طرفین به نتیجه برسند را کم می‌کند. وی ادامه می‌دهد: تهران به‌دنبال این است همه تحریم‌ها لغو شود تا قهرمانانه شرکت‌های خارجی را وارد ایران کند. اما این اظهارنظرها با مبانی علم سیاست مناقات دارد. سیاست، بازی یک‌طرفه‌ای نیست. ایران نباید صرفا یک تفکر برای خودش بسازد و بر آن پافشاری کند. این کارشناس درباره اینکه اگر در این
یک ماه و نیم توافق نشود همکاری ایران طبق آنچه گفته بود با آژانس قطع خواهد شد؟ می‌گوید: بعید است. طرف اروپایی نرمش‌هایی را در ایران حس می‌کند؛ اگر نرمشی نبود که این مذاکرات در وین شکل نمی‌گرفت. به نظر می‌آید ایران هم در پایان این مهلت حتی درصورتی‌که به نتیجه نرسد باز هم کار خاصی صورت نمی‌دهد و می‌تواند مذاکرات را ادامه دهد؛ چرا که دولت همین الان هم معتقد است به مصوبه مجلس عمل کرده است. بنابراین مذاکرات درونی با آژانس را قابل‌انعطاف می‌داند و احتمالا موضوع عدم‌اجازه به بازرسان برای بازدید از تأسیسات هسته‌ای یا قطع فیلمبرداری از این اماکن را به تعویق می‌اندازند. بیگدلی پیرامون اینکه اگر تا یک ماه و نیم دیگر توافق نشود و ایران نیز به‌صورت عملی همکاری‌هایش را با آژانس قطع کند چه رخ خواهد داد، می‌گوید: قطعا باید استراتژی‌هایمان را دراین‌باره تغییر دهیم. این کار بی‌شباهت به خروج از NPT نیست و چنانچه چنین اتفاقی بیفتد پرونده ما به شورای عالی امنیت فرستاده خواهد شد و احتمالا دردسرهای تازه شکل می‌گیرد.
ارسال نظر