تاثیرات منفی کرونا بر سلامت روان کودکان

چندین موج از بروز جهش‌یافته ویروس کرونا می‌گذرد و با هر بار جهش آن، مقرراتی سفت‌وسخت به‌منظور رعایت پروتکل‌های بهداشتی اعلام می‌شود. در این میان والدین به دلیل اینکه در معرض اطلاعات مختلف بودند، خواسته یا ناخواسته استرس‌‌ها و نگرانی‌‌های خود را به اطرافیان و خصوصا فرزندانشان منتقل می‌کنند. غافل از اینکه ممکن است زمینه‌‌های بروز برخی مشکلات نظیر استرس و لکنت را در آنها دامن بزنند. لکنت زبان از جمله اموری است که نباید آن را صرفا یک پدیده ارثی پنداشت و باید نقش عوامل دیگر را نیز بر آن مهم و مؤثر دانست. ازجمله این عوامل شرایط ناشی از برخی رخدادها نظیر کرونا است. از‌این‌رو لازم است مردم و خصوصا والدین با نحوه مواجهه صحیح در برابر بروز اپیدمی‌ها و رخدادهایی از این دست آشنا شده و چگونگی برخورد با آنها را بیاموزند. اهمیت توجه به نکات فوق و بیان راهکارهای مؤثر برای آن سبب شد، ایرنا با «نازنین گمار»، روانشناس کودک و نوجوان به گفت‌وگو بنشیند. مشروح این گفت‌وگو را در ذیل می‌خوانید:
انواع و علل لکنت زبان
این روانشناس درخصوص لکنت زبان و انواع آن گفت: لکنت از رایج‌ترین اختلالات تکلمی و در دسته اختلال‌‌های ارتباطی قرار دارد. لکنت زبان به‌‌طور کلی از دوران خردسالی آغاز شده و معمولاً حدود۱۰درصد کودکان در سنین قبل از دبستان و بین۲تا۶ سالگی به آن مبتلا می‌شوند. در سنین ۶تا۷ سالگی نیز که همزمان با آغاز مدرسه ‌است به لحاظ ویژگی‌های عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره، موقعیت بروز لکنت زبان برای آن دسته از کودکانی که مستعد آن هستند، فراهم می‌شود. گاهی نیز در دوران بلوغ افرادی که پیش از آن، لکنت داشتند، دوباره به لکنت زبان گرفتار می‌شوند. اما نتایج تحقیقات نشان داده که حدود ۷۰درصد پسران و ۳۰درصد دختران به آن مبتلا می‌شوند.
وی در ادامه افزود: لکنت ۳دسته است: یک دسته، لکنت «کلونیک» است که طی آن کلمات همراه‌با تکرار، ادا می‌شود. دسته دوم، لکنت «تونیک» است که ادای کلمات با فشار شدید و به اصطلاح انفجاری صورت می‌گیرد و دسته سوم، لکنت «کلونیک- تونیک» است که ادای کلمات هم‌زمان با تکرار و با فشار همراه است. گمار همچنین در ادامه به‌ علل بروز لکنت اشاره کرده و گفت: لکنت علت واحدی ندارد. بلکه محصول علت بدنی، عاطفی، اجتماعی یا ترکیب این عوامل است. عوامل وراثتی یک واقعیت شناخته‌شده در ارتباط با لکنت است که اغلب در اقوام و فامیل وجود دارد. اخیرا نیز، توافقی گسترده در بین پژوهشگران صورت گرفته است که لکنت به ارث می‌رسد. به‌عبارت دیگر در بسیاری از افراد دارای لکنت زبان، یک یا هر دو والد درون ژن‌های خود عامل لکنت را دارند. بخش دیگر عوامل مادرزادی هستند که بعضی از افراد ممکن است هیچ عامل لکنت را به ارث نبرده باشند، درعوض ممکن است یک ضربه بدنی یا سایکولوژیکی را تجربه کرده باشند که عامل بروز لکنت در آن‌ها باشد. این عوامل ممکن است حین یا نزدیک تولد باشد که عوامل مادرزادی نامیده می‌شوند. همچنین در بعضی از مواقع لکنت زبان ممکن است حاصل نارسایی‌‌ها و اختلالات دستگاه عصبی باشد.
لکنت زبان در کودکان پیش‌مدرسه‌ای
گمار درخصوص لکنت زبان کودکان پیش‌مدرسه‌ای بیان کرد: زمانی که کودکان سن مدرسه دایره لغات و استفاده از کلامشان بیشتر می‌شود، در برخی از کلمات دچار ناروانی می‌شوند. این ناروانی‌‌ها اغلب به‌صورت تکرار عبارت یا کلمه ظاهر می‌شود. نکته‌ای که اهمیت دارد این است که والدین باید بدانند چه زمانی این ناروانی‌ها بخش طبیعی از رشد هستند و چه زمانی باید درباره آن‌ها نگرانی وجود داشته باشد. معمولا ناروانی‌ها زمانی روی می‌دهند که کودک هیجان‌زده یا خسته است و یا احساس می‌کند که زمان محدودی برای حرف زدن دارد.
اضطراب مادران و استرس کودکان
وی درباره تاثیر کرونا و بروز لکنت زبان اظهار کرد: همانطور که می‌دانید، چند وقتی است تیم‌‌های تخصصی و تحقیقاتی اغلب کشورها با تمام توان به کار افتاده‌اند تا کرونا این نورسیده نامطلوب را شناسایی و درمان کنند. زمانی که کودکان دچار استرس می‌شوند، پاسخ‌های متفاوتی مانند جیغ زدن، پنهان شدن، غمگین شدن، خشمگین شدن، لکنت و... از خود نشان می‌دهند. محدودیت در ارتباطات، صرف انرژی، چه کنم چه کنم، تزلزل تعادل در ارتباطات، نگرانی والدین، شنیدن اخبار مختلف و نمونه‌هایی این چنینی در این روزگار کرونایی باعث شده که همه افراد مخصوصا کودکان، درحال تجربه فشار روانی، استرس و هیجانات شدید، شوند. بیماری کرونا با محدود کردن کودکان در خانه، دوری از فضای مدرسه و دوستان، از دست‌دادن تفریحات، اضطراب و افسردگی والدین و... سلامت روان آن‌ها را تهدید می‌کند. گمار پیرامون این سؤال که استرس و اضطراب مادران بر استرس کودکان و درنهایت لکنت زبان کودکان چه تاثیری می‌گذارد، گفت: یافته‌ها نشان داده کودکانی که در زمان قرنطینه در کنار مادران خود بودند، اضطراب بیشتری را نسبت به کودکان دیگر تجربه می‌کنند. چرا که در طول روز شاهد غم، کاهش انرژی، بی‌تفاوتی و استرس‌ها، خستگی‌های والدین خود هستند. حتی ممکن است والدین بی‌حوصله، در برابر کنجکاوی کودکان خود برای اینکه او را آرام کنند از روش ترساندن استفاده کنند. «مثلا الان آقا دزده میاد». یا «کرونا بیاد تو رو ببره». بچه‌ها سیستم قلبی ضعیفی داشته و یا تخیل زیادی دارند و این ترس در جان آنها می‌نشیند و ترس مشکلاتی از قبیل شب‌ادراری، لکنت، وابستگی به دیگران و حتی پرخاشگری ایجاد می‌کند.
تکنیک‌هایی برای کنترل و درمان
این روانشناس کودک و نوجوان درخصوص تکنیک‌های مقابله با لکنت زبان گفت: در مواجهه با لکنت کودک، اضطراب و ناراحتی خود را کاهش دهید و سعی کنید این شیوه حرف زدن او را نادیده بگیرید. وسط حرف کودک نپرید و آن را اصلاح نکنید. صبور باشید. تلاش کنید علاوه‌بر حفظ آرامش، با بچه مبتلا آرام و شمرده حرف بزنید تا به او القا کنید نیازی به جویده و تندتند حرف زدن نیست. از کودک بخواهیدکه نفس عمیقی بکشد، راحت باشد و ادامه دهد. وی افزود: یکی از بازی‌های خوبی که توصیه می‌کنم با فرزندتان انجام دهید، حرف زدن با او مقابل آینه است. تمرین یک نمایش یا شعر یا هر بازی دیگر درحالی‌که هر دو در آغوش هم یا کنار هم هستید و خود را در آینه می‌بینید، ترس و اضطراب کودک را می‌کاهد و جو لذت‌بخش بازی او را در خود غرق می‌کند.