موج‌سواری برجامی آمریکا

زمانی که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگوهای خبری چند هفته گذشته‌اش مدام بر نزدیک شدن ایران به ساخت سلاح هسته‌ای تاکید می‌کند نشان می‌دهد که آژانس هم بخشی از کار را بر عهده دارد. نکته بسیار مهمی که در این بین باید به آن اشاره کرد این است که در یک تقسیم کار اروپایی‌ها، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در تلاشند که شرایط برای افزایش فشار به ایران به بهترین شکل پی گرفته شود. پس یقین بدانید که مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هم در سفرهای پیشین به ایران و هم در سفر آتی که قرار است دوباره در تهران حضور یابد از رویه حقوقی و بی‌طرفی آژانس در پرونده فعالیت هسته‌ای خارج شده است و صرفا به دنبال پیگیری نگاه‌های سیاسی ایالات متحده آمریکا و دیگر بازیگران همسو است. بنابراین در یک برنامه‌ریزی کاملا هدفمند، همزمان با مطرح شدن برخی گزاره‌های جدید برای ایجاد مدل‌های نوین احیای برجامی، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم ذیل ارائه گزارشاتی این نکته را پررنگ‌تر کند که ایران با پیگیری هرچه بیشتر سیاست کاهش تعهدات برجامی و فاصله گرفتن از توافق هسته‌ای به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک می‌شود و بدین صورت جامعه جهانی ایران را چهره‌ای مخرب برای امنیت جهانی تصور می‌کند تا به تبع آن تهران وادار به بازگشت از اقدامات کاهش تعهدات برجامی ‌شود. واقعیت این است که روسیه و چین با روی کار آمدن دولت جو بایدن تنش به مراتب پررنگ تری را با آمریکا تجربه می‌کنند که یقینا در آینده هم تشدید پیدا خواهد کرد. بنابراین هم مسکو و هم پکن مجدانه سعی می‌کنند، ضمن حفظ توازن با ایالات متحده هر گونه تلاشی را برای کاهش تنش‌ها با واشنگتن در دستور کار خود داشته باشند. لذا روسیه و چین به دنبال آن هستند که از کارت برجامی ایران به سود خود استفاده کنند. به هر حال روسیه، چین و هر کشور دیگری بر طبق منافع خود عمل می‌کند. ضمن اینکه چینی‌ها و به خصوص روسیه به‌رغم حمایت از ایران در خصوص توافق هسته‌ای به هیچ وجه تمایلی ندارند که مناقشه هسته‌ای کنونی به نقطه بحرانی برسد. چراکه تداوم و تشدید این وضعیت امنیت روسیه را که در کنار مرزهای ایران است تحت الشعاع قرار خواهد داد. به هر حال ایران اکنون در مسیری قرار گرفته است که لاجرم در برابر تداوم سیاست فشار حداکثری ایالات متحده آمریکا و اعمال تحریم‌های کاخ سفید و نیز تعلل و فرصت سوزی عمدی اروپایی‌ها هیچ راهی به جز پیگیری اقدامات کاهش تعهدات برجامی ندارد تا هم توان چانه‌زنی دیپلماتیک خود را افزایش دهد و هم از حقوق هسته‌ای خود دفاع کند. قرار نیست که ایران تمام بار تعهدات برجامی را یک طرفه به دوش بکشد و در عین تحمل سیاست فشار حداکثری و تقابل با تحریم‌ها از اقدامات کاهش تعهدات برجامی عدول کند، اما همین شرایط اکنون وضعیتی را پیش آورده است که در نهایت باید شاهد یک بحران سیاسی و دیپلماتیک در پرونده هسته‌ای مانند سال ۹۲ باشیم که روسیه هم به هیچ وجه خواهان تکرار آن نیست. مسکو تغییر رفتاری در قبال برجام انجام نداده است، بلکه خواهان آن است که با تحرکات خود از بحرانی‌تر شدن پرونده فعالیت هسته‌ای ایران با احیای برجام جلوگیری کند. اینها علاوه بر آن است که با احیای برجام و لغو تحریم‌ها روسیه هم بستر مناسبی برای افزایش مناسبات اقتصادی، تجاری و بانکی پیدا می‌کند.