ایجاد منافع مشترک با اقتصاد دنیا
هادی حقشناس اقتصاددان
قرارداد 25 ساله که البته شاید اصطلاح درست آن تفاهمنامه اقتصادی بین ایران و چین باشد را باید دومین گام مهم دولت درخصوص جهانی کردن اقتصاد ایران دانست. بعد از الحاق ایران به پیمان کشورهای اوراسیا این دومین اقدام مهم دولت برای استفاده از ظرفیت اقتصاد ایران در سطح بینالملل است. اگر از حواشی سیاسی آن بگذریم مثل عصبانیت رئیسجمهور آمریکا از این تفاهمنامه و همچنین برخی از کشورهای منطقه، باید به این نکته مهم اشاره کرد که اقتصاد ایران از جمیع جهات، اقتصاد بکر در بین کشورهای منطقه است. چین مدتهای طولانی هست که طرح یک جاده و کمربندی را اعلام کرده و اساس طرح این است که از چین و کشورهای آسیایی به اروپا و برعکس هم از طریق مسیر جادهای، مسیر دریایی و مسیر ریلی کالا مبادله بشود و ما نگران بودیم که ایران در این مسیر قرار نگیرد. کسانی که به این تفاهمنامه انتقاد میکنند، یادشان رفته است که وقتی خط باکو به جیهان در دریای سیاه وصل شد یا بندرترکمنباشیِ ترکمنستان مستقیم به باکو وصل شد، خط لولهای که از بستر دریای خزر نفت منتقل میکند، میگفتند که ایران از ترانزیت منطقه کنار گذاشته شد. یا زمانی که چینیها در بندر گوادر
پاکستان سرمایهگذاری کردند، نقد میکردند که چرا چابهار به هندیها واگذار شد و یا زمانی که شرکتهای بزرگ در بنادر امارات، قطر، بحرین و عراق در حال سرمایهگذاری هستند و سهم حمل و نقل ایران را گرفتهاند، نقد آنها این بود که چرا در ایران سرمایهگذاری بینالمللی انجام نمیگیرد؟ واقعیت مطلب این است که دیر یا زود اقتصاد برتر جهان، چین خواهد شد و دیر یا زود، اقتصاد آمریکا از چین عقب خواهد ماند. و همچنین اتحادیه اروپا اگر نجنبد از چین عقب خواهد ماند. شاهد دهها سال، صنعت و همچنین تکنولوژی ما وابسته به غرب بود. منهای این فاصله دور، هیچگاه غربیها در هنگام بحرانها، مثل زمان جنگ یا تحریم دور اول یا تحریمهای دور دوم به داد اقتصاد ایران نرسیدند. بنابراین این تفاهمنامه 25 ساله اولا، ایران را از حالت ایزوله کردن یا در کنج قراردادن مسیرهای ترانزیتی دور خواهد کرد. ثانیا، اقتصاد ایران نیاز به سرمایهگذاری خارجی دارد. چه بسا بهتر این باشد که ما این همه که به غرب تاکنون برای جذب سرمایهگذاری اعتماد کردیم، یکبار به شرق هم اعتماد کنیم. وقتی ما در کنار دریای عمان هستیم، باید از مزیت هم جمعیتی هند و چین و پاکستان بهره ببریم هم
از فرصت سرمایهگذاری آنها بهره بگیریم. وقتی خط لوله گاز روسیه به سمت آلمان کشیده میشود و بسیاری از اختلافهای سیاسی را به خاطر نفع اقتصاد کنار میگذارند و بهرغم مخالفت آمریکاییها به خاطر حضور آلمان در ناتو باز آلمان اصرار به استفاده از خط لوله گار روسیه دارد؛ چرا ما از مزیت همسایگی کشورهای همسایه یا کمی دوردست مثل هند و چین بهره نگیریم؟ بخش قابل توجهی از زیرساختهای ایران در سنوات گذشته ایجاد شده و ما نیاز داریم که از این زیرساختها با سرعت بیشتر بهره بگیریم. فکر میکنم این قرارداد بلندمدت یعنی ایجاد منافع مشترک بلندمدت، استفاده از فرصت ایجاد شده و از اینکه بگذریم، منافع مشترک امنیت را هم به دنبال خودش خواهد داشت. اگر ما با کشورهای همسایه هم منافع مشترکی ایجاد بکنیم، حتما امنیت منطقه باثباتتر و پایدار خواهد شد و طبیعتا با دیگر کشورها هم که چنین بکنیم، آنگاه در شورای امنیت در مواقع بحرانی، اجماعی علیه اقتصاد ایران شکل نخواهد گرفت. لذا هم پیمان اوراسیا و هم این تفاهمنامه 25 ساله حتما در بلندمدت به نفع اقتصاد ملی و استفاده از ظرفیتهای موجود و زمینه جذب سرمایهگذاریهای بینالمللی خواهد شد. از طرفی با
توجه به بررسی کلیات تفاهمنامه که در دسترس عموم قرار گرفته است، اجرای این تفاهمنامه بستگی به اراده سیاسی دو کشور خواهد بود.
به عبارت سادهتر؛ این تفاهمنامه زمانی اجرا خواهد شد که بستر حقوقی و قانونی آن فراهم گردد و البته انعقاد این تفاهمنامه مانعی برای پیمانهای دوجانبه یا چندجانبه ایران با سایر کشورهای جهان نخواهد بود. همچنان که امروز طرف مقابل یعنی چین نیز دهها پیمان دوجانبه یا چندجانبه با سایر کشورهای جهان دارد. نباید از یادمان برود که امروز شرط حیات اقتصادی در دنیا، داشتن پیمانهای اقتصادی منطقهای و بینالمللی خواهد بود. در این شرایط است که هم میتوانیم از مزیت نسبی دیگران استفاده کنیم و هم میتوانیم از مزیت نسبی خود برای افزایش مبادلات تجاری بهره بگیریم. درحقیقت این تفاهمنامه برای اینکه جنبه اجرایی بگیرد- مثل رژیم حقوقی دریای خزر که قبلا میگفتند ایران واگذار کرده!- نیاز به قراردادهای متعدد دارد و بعد از آن مراحل استصوابی آن باید در دولت و مجلس طی شود لذا اینگونه نیست که امسال انجام خواهد شد، بلکه یک پیام سیاسی برای غرب، آمریکا و اروپا دارد که نمیتوانند تا مدتهای نام حدود اقتصاد ایران را معطل بگذارند، چراکه اقتصاد ایران راه خودش را پیدا خواهد کرد.
ارسال نظر