نمایندگان سنت؛ منادیان صلح

دیدار پاپ فرانسیس اعظم، رهبر کاتولیک‌های جهان، با آیت‌ا... العظمی سیستانی، زعیم حوزه علمیه نجف و مرجع‌تقلید بزرگ شیعه، در منزل آیت‌ا... از نظر و منظرهای گوناگون واجد اهمیت است. از قول آیت‌ا...، جمله‌ای با این مضمون «انتم جزء منا و نحن جزء منکم» (شما جزئی از ما و ما جزئی از شما هستیم)، در رسانه‌ها منتشر شده که در زمانه‌ای که با ارجاع به آموزه‌های سنتی، خشونت و تقابل تئوریزه می‌شود، ارزش و اهمیتی تاریخی دارد؛ این گزاره از زبان مرجع‌ تقلید بزرگ شیعیان، آنگاه ارزش و اهمیت بیشتری می‌یابد که با رویکردهای تکفیری و انسان‌ستیز مقایسه شود. اول؛ روایتی افراطی از مدرنیسم، مدرنیته را در گسستی رادیکال از سنت بازنمایی می‌کند. منادیان این روایت از مدرنیته، روایت‌هایی اورجینال از سنت و مدرنیت ارائه می‌دهند، بی‌التفات به تاریخ تحولات اندیشگی، اجتماعی، تاریخی و... دوگانه‌سازی رادیکال دینی/سکولار را برمی‌سازند. در این روایت، مدرنیته سکولار در تقابلی آشکار با سنت دینی تعریف می‌شود. روایت‌های رادیکال بنیادگرایی سکولار و بنیادگرایی مذهبی، در بی‌التفاتی به مولفه‌های صلح‌آمیز سنت، فضایی تنش‌آلود و خشن در عرصه سیاست در سطوح بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی به‌وجود آورده و مبنای کنش سیاسی خود را به ترتیب با ارجاع به مولفه‌های مدرنیسم و سنت، توجیه می‌کنند. اگر سکولاریسم و لائیتیسم افراطی و بنیادگرا، مبنای کنش پرخاشگر و ستیزه‌جوی خود را مبانی و اصول اولیه مدرنیسم و در گسستی رادیکال از سنت می‌جوید؛ بنیادگرایی افراطی مذهبی، مبنای کنش خود در مواجهه با مدرنیسم را با ارجاعی قشری و بی‌التفات به مبانی و اصول استوار سنت و اقتضائات زمینه و زمانه، سامان و سازمان می‌دهد. دوم؛ اهمیت دیدار پاپ و آیت‌ا...، به‌عنوان نمایندگان برجسته دو جریان بزرگ کاتولیک و شیعه، آن‌هم در موطن و منزل آیت‌ا...، با ارجاع به فقراتی که در بالا آوردیم، نمایان می‌شود. بالاخص آنگاه که کاتولیک که پاپ اعظم نماینده آن است، همچون شیعه که آیت‌ا... نماد و نمود برجسته آن است و هر دو جریان تفکیک نهاد دین از نهاد سیاست را به‌عنوان وجوه برجسته خود تعریف می‌کنند و صدالبته در برهه‌های حساس نسبت به تنازعات و جدال‌هایی که اهل سیاست به‌وجود می‌آورند...

ادامه صفحه 6