ضعف‌های دولت الکترونیک در دوران کرونا

با توجه به شیوع کرونا در کشور ما، مجازی شدن بسیاری از خدمات که نیاز کمتری به حضور مردم دارد، مورد استقبال بسیاری قرار گرفت. بدین منظور می‌بایست از مدت‌ها پیش یک‌سری سیستم‌ها و پلتفرم‌هایی در حوزه ITC و IT نوشته می‌شد. استارت‌آپ‌ها معمولا در حوزه ITC و IT فعالیت می‌کنند و می‌توانند پدید آورنده سایت‌ها، پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌هایی باشند که خدمات را غیرحضوری ارائه می‌دهند و بهترین امکان در زمان شیوع بیماری‌های اپیدمی است. لذا ناخود‌آگاه می‌توانند بخش عمده‌ای از هزینه دولتی یا شخصی را با خدماتی که در بستر اینترنت ارائه می‌دهند، جبران کنند و در همین حال از هزینه‌ها و رفت و آمد مردم بکاهند. زیرساخت‌ها آرام آرام در حال تکمیل شدن است و این به‌دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور ما بود که منجر به بهبود وضعیت زیرساخت‌ها شد؛ یعنی یکی از کارهایی که کرونا انجام داد این بود که مدیران را مجبور به تامین یا تکمیل زیرساخت‌ها کرد. به عنوان مثال چند روز پیش می‌خواستم در سامانه «سجام» احراز هویت کنم. تا پیش از شیوع کرونا، این کار صرفا حضوری بود، ولی امروز احراز هویت سجام به صورت غیر حضوری و توسط سایت و اپلیکیشن‌ها صورت می‌گیرد و بیش از 40 تا 50 سایت برای ثبت نام و احراز هویت مردم وجود دارد. لذا وقتی می‌بینیم زیرساخت‌ها آرام آرام در حال به‌روز شدن است، نویدبخش روزهای خوبی می‌تواند باشد. البته خدمات غیرحضوری مشکلات و ضعف‌های خاص خود را نیز دارد. مثلا در همان زمان احراز هویت، به‌دلیل کامل نبودن زیرساخت‌های اینترنتی نزدیک به سه ساعت طول کشید تا صفخات اینترنت باز، یا پیامک تایید به بنده رسال شود و اینترنت دائم قطع و وصل می‌شد. اصلا برای این شرایط چه نوع آموزشی به افراد مختلف داده شده که بدانند چگونه با سایت و پلتفرم‌ها کار کنند؟ مشکلاتی به این شکل وجود دارد و وقت مردم متاسفانه به شکل دیگری تلف می‌شود و هزینه‌های جانبی دیگر نیز وجود دارد. از طرفی کارهای دیگری هست که به روابط انسانی نیاز دارد و تنها سایت و پلتفرم پاسخگو نخواهد بود. امروزه «روابط انسانی رو‌در‌رو» کمتر شده و همه چیز مجازی است. پس روابط میان ارباب رجوع و کارمندان در حال از بین رفتن است. از طرفی رول‌های تعیین شده، استاندارد تعریف شده، اما برخی از خدمات رول پذیر و استاندارد‌پذیر نیستند و کارشناس پشت باجه باید تشخیص دهد که این کار را انجام بدهد یا خیر و سایت و پلتفرم این هوش و درک را ندارد. حوزه‌های آنلاین در کشور متولیانی دارد، مثل وزارت ارتباطات، سازمان فن‌آوری اطلاعات و بخش‌های IT و روابط عمومی سازمان‌ها و ارگان‌های متعدد. همین‌طور شرکت‌های خصوصی که وظیفه آنها غیر حضوری کردن خدماتی است که ارائه می‌دهند. ما ابتدا طرح «تکفا» را داشتیم که در بحث دولت الکترونیک بود و سپس بحث دولت همراه مطرح شد و امروز دولت هوشمند بر سر زبان‌ها افتاده، ولی متاسفانه هنوز طرح قبلی کامل یا به نتیجه نرسیده، طرح دیگری مطرح شده و این کار را مشکل می‌کند. اگر ما هر کدام از این طرح‌ها را کامل راه‌اندازی می‌کردیم، طرح بعدی نیز با مشکلات کمتری ایجاد می‌شد. اگر به 15 تا 20 سال قبل نگاهی بیندازیم و ببینیم در کجای بحث دولت الکترونیک به‌درستی کار انجام نشده، اگر با توسل به تکنولوژی آن بخش‌هایی را که کامل نشده، تکمیل می‌کردیم، بستر اصلی کار فراهم می‌شد و صد البته که برای زیر ساخت‌ها نیز باید تکنولوژی را گسترش و به‌روز کرد. تا تکنولوژی و بستر UI درست نشود کار به خوبی پیش نخواهد رفت. متاسفانه در کشور ما، برخی از همکاری‌های به کُندی انجام می‌شود. من فکر می‌کنم اگر نسبت به پنج سال پیش مقایسه‌ای داشته باشیم، در این زمینه کارهایی صورت گرفته، ولی کافی نیست. 5 تا 10 سال دیگر زمان لازم داریم تا به شرط استاندارد برسیم، البته این گفته در شرایطی است که همه ارگان‌های مربوطه پای کار بیایند و بروکراسی طولانی و بی‌مورد اداری به حداقل برسد. آن زمان می‌توان امیدوار بود که دولت الکترونیک یا هر اسم دیگری بر آن خواهیم گذاشت، در کشور به درستی اجرا شود.