چرا قهرمانان فرهنگ مردم ایران گمنامند؟

هر فردی به ایران و فرهنگ آن خدمتی کند، این خدمت از چشم ملت ما دور نمی‌ماند و عاقبت روزی تاریخ ارزش و قدر او را پاس می‌دارد. البته اگر این قدرشناسی‌ها و اعتباربخشی‌ها در زمان حیات خادمان مردم انجام شود بسیار ارزشمندتر است، زیرا زمینه گسترش خدمات آنها را بهتر می‌سازد. تاریخ مردم شناسی ایران در هشتاد سال گذشته قابل نقد و تحلیل است، اما در عین حال مردم شناسان ایرانی نقش مهمی در شناخت و شکل دادن فرهنگ معاصر ایران داشته‌اند و باید این نقش دیده شود. ما نیازمند توجه جدی به نقش و عملکرد سازنده همه محققان به‌ویژه مردم شناسان مان داریم. مسأله این نیست که بخواهیم از کسی ستایش کنیم، مسأله توجه کردن و اعتبار بخشیدن به کنشگری و کنشگران فرهنگی است. سیطره سیاست از یکسو و سیطره سلبریتی‌های ورزشی و سینمایی و ... از سوی دیگر مانع از این شده است که قهرمانان فرهنگی که برای این سرزمین و فرهنگ آن سخت و جانانه کوشیدند و می‌کوشند، دیده و شنیده شوند. بسیارند کنشگران بزرگ فرهنگی ایران معاصر که حتی نام آنها در گوش دانشجویان و نسل امروزی ما کاملا غریبه و ناآشناست. بعید می‌دانم نام استادان جواد صفی نژاد، صادق همایونی، ابوالقاسم انجوی شیرازی، هوشنگ پورکریم، علی بلوکباشی، مرتضی فرهادی، باجلان فرخی، صادق کیا، اسکندر امان الهی بهاروند و بسیاری دیگر از مردم شناسان و فولکلوریست های بزرگ ایرانی برای نسل امروز ما آشنا باشد. این گمنامی شایسته و بایسته مردم ایران و فرهنگ آن نیست. این قهرمانان، راویان صادق فرهنگ مردم ایران نقش مهمی در ساخته شدن فرهنگ و جامعه معاصر ایران داشته و دارند. آنها مادرانه از ارزش‌های انسانی و اخلاقی این سرزمین مراقبت کرده و می‌کنند. این مراقبت‌ها برای انسانی تر کردن جامعه ما نیازی مبرم و ضرورت اجتناب ناپذیری است. شاید از این شگفت‌انگیزتر نباشد که ما هیچ‌ خیابانی و هیچ‌نماد و نشانی به یادبود و احترام محققان فرهنگ مردم ایران نداریم؛ همین ایرانی که سرزمین قصه‌هاست، خاستگاه و زادگاه بسیاری از ارزشمندترین آیین‌های انسانی و اخلاقی است. نمی‌دانم به راستی چرا ما چنین سرِستیز با فرهنگ مردم داریم؟ می‌دانید تلخی این قصه کجاست؟ سرنخ هرگونه توسعه در این سرزمین در این است که باید از درون گفت‌و‌گوی خلاق و فعال با میراث فرهنگی، تاریخ و سنت‌های خود راه‌های امروزی شدن خود را بسازیم و فرهنگ مردم و محققان آن نقش مهمی در این گفت‌و‌گو دارند. شگفتا که برای توسعه مشتاقیم اما از فرهنگ مردم بیزاری می‌جوییم. نمی دانیم یا نمی‌خواهیم بدانیم که بدون توجه جدی و واقعی به فرهنگ مردم (در معنای دقیق و جامع آن) راهی به سوی بهروزی نخواهیم گشود.