بهترین سناریو برای ایران کدام است؟

جو بایدن با وجود تمام مخالفت و به‌رغم تمام فعالیت‌ها، تلاش‌های و تحرکات دیپلماتیک مخرب مخالفان احیای برجام پنجشنبه هفته گذشته سه‌گام مثبت بر‌داشته است که علاوه بر تصویرسازی مثبت از آمریکا توپ را در زمین انداخته است. نمی‌گویم تمام گام‌های کاهش تعهدات برجامی را که سال گذشته برداشته شد، در واکنش به این سه گام لغو کنیم. اما ایران باید واکنش مثبتی را در دستور کار قرار دهد تا ذیل آن، ایران هم به موازات یک تصویرسازی مثبت و مناسب سیاسی، دیپلماتیک و رسانه‌ای از خود به جهان دوباره توپ را در زمین آمریکا بیندازد. اتفاقا این اقدامات باید به شورای امنیت، سازمان ملل و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منعکس شود و گزارش‌های آن رسانه‌ای شود. اگر این اقدامات در دستور کار قرار نگیرد آمریکا و دیگر اعضای برجامی در یک اجماع در برابر ایران قرار خواهند گرفت و فشارهای بیشتری به تهران وارد می‌کنند. تعیین راهبردهای دیپلماتیک ایران در حیطه اختیارات رهبری است. بنابراین اگر در نهایت حاکمیت به این باور و ارزیابی برسد که احیای برجام به نفع کشور است، مجلس نمی‌تواند اقدام کارشکنانه‌ای، ولو با اهداف انتخاباتی داشته باشد. اشتباه نکنید اقدام مجلس یازدهم اتفاقا در راستای فضای سیاسی‌ای بوده که در کشور شکل گرفته است. ما سال گذشته شاهد برداشته شدن پنج گام کاهش تعهدات برجامی از سوی دولت بوده‌ایم. چرا؟ چون حاکمیت به این باور رسیده بود که در برابر اقدامات مخرب دولت دونالد ترامپ مبنی بر خروج از برجام، احیای تحریم‌ها، اعمال سیاست فشار حداکثری و نیز بدعهدی اروپایی‌ها باید اقدامات عملی مناسب در دستور کار قرار گیرد. پس اگر می‌بینید مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای را به نام اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها در دستور کار خود قرار داده ناشی از همان ارزیابی حاکمیت و نظام در خصوص برجام است. اکنون هم با تغییر دولت در ایالات متحده آمریکا و تغییر لحن سیاسی و دیپلماتیک دولت مستقر در این کشور اگر تهران امیدی به برجام داشته باشد مجلس یازدهم نمی‌تواند مهره یا مانعی برای رسیدن به این مهم باشد؛ چون تعیین اصول سیاست خارجی در حیطه اختیارات نمایندگان نیست. هیچ بازیگری به اندازه کشورهای اروپایی با محوریت آلمان، فرانسه و انگلستان به عنوان اعضای اروپایی برجام شناخت دقیق و واقع بینانه‌ای از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا ندارند. بنابراین اروپایی‌ها سعی دارند آمریکا را دوباره به چرخه سیاسی و دیپلماتیک برجامی بازگردانند. به همین دلیل است که جو بایدن عملاً مدیریت دیپلماتیک برجام را به اروپایی‌ها سپرده و پیشنهاد برلین، پاریس و لندن را برای بازگشت آمریکا به میز مذاکرات برجامی پذیرفته است. البته در این میان باید به این نکته اشاره کرد که گرچه در دوره دونالد ترامپ، این ایالات متحده بوده که با نقش‌آفرینی پلیس بد به دنبال فشار بر ایران بوده، اما در یک تقسیم وظایف، آمریکا نقش پلیس خوب را به اروپایی‌ها سپرده تا مدیریت این تنش را بر عهده بگیرند که در نهایت مانع از خروج ایران از برجام و نابودی توافق هسته‌ای شود. یعنی در همان زمان که دولت دونالد ترامپ با خروج از برجام، احیای تحریم‌ها و پیگیری سیاست فشار حداکثری بیشترین لطمه و آسیب اقتصادی، تجاری و دیپلماتیک را به ایران وارد کرده، اروپایی‌ها با بازی‌های سیاسی و لفاظی‌های دیپلماتیک خود سعی کرده‌اند مانع از اقدامات انتحاری ایران شوند و تهران را کماکان در برجام نگه دارند. اکنون که بایدن روی کار آمده است به نظر می‌رسد فضا برعکس شده و این بار ایالات متحده آمریکا نقش پلیس خوب را بازی می‌کند و اروپایی‌ها نیز با مدیریت تنش به دنبال بازی پلیس بد هستند تا خواسته‌های حداکثری و منافع خود را در برابر ایران پی بگیرند. در اینجا لازم به ذکر است که در بین خود سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلستان به عنوان اعضای اروپایی برجام نیز یک تقسیم وظایف شکل گرفته است. به این معنا که آلمان در کنار ایالات متحده آمریکا قرار می‌گیرد تا بتواند با مواضع منعطف‌تر نقش بازیگر رابط را ایفا کند، اما فرانسه و انگلستان با اتخاذ مواضع رادیکال، ذیل مطرح کردن توان موشکی و دفاعی و نیز نفوذ منطقه‌ای ایران در خاورمیانه اهداف خود را پی می‌گیرند. جو بایدن با هوشمندی سیاسی و دیپلماتیک خود سعی دارد اروپایی‌ها را در جبهه اول برجام قرار دهد. در این شرایط اروپایی‌ها هم با همان اشرافی که به سیاست خارجی آمریکا دارند، بیشترین بهره‌برداری را از فضای سیاسی و دیپلماتیک کنونی در راستای تحقق اهداف و منافع خود دارند. در نتیجه نمی‌توان عنوان داشت اکنون وزن سیاسی و دیپلماتیک اروپایی ها بیشتر از ایالات متحده آمریکاست. اتفاقا به همین دلیل است که طی سه روز گذشته برخی از دیپلمات‌های اروپایی در مواضع خود انتقادات جدی به سه گام پنجشنبه هفته پیش جو بایدن داشته‌اند؛ چرا که معتقدند آمریکا با این سه گام خود باعث شده است ایران با یک نگاه رو به جلو به کمتر از لغو تحریم‌ها برای بازگشت از اقدامات کاهش تعهدات هسته‌ای بسنده نکند.