خواننده خوب پیداکردن، دشوار است

جشنواره موسیقی فجر سی‌وششمین دوره خود را به متفاوت‌ترین شکل در تاریخ حیاتش تجربه می‌کند. مسیری دشوار برای جشنواره که به‌شدت در لبه‌تیغ انتقادات قرار گرفته است. برخی منتقدان از اصرار بر برگزاری جشنواره شاکی هستند و برخی نیز تداوم این فستیوال به‌عنوان مهمترین رویداد رسمی‌هنری ـ موسیقی کشور را لازم می‌دانند. هرچند در جواب منتقدان باید گفت که تمام کنسرت‌های مهم دنیا در این شرایط حتی به قیمت مبتلاشدن یک نفر به کرونا نمی‌ارزد چراکه هنر همواره باید از ذات آفریننده خود، هستی‌بخش باشد. جشنواره موسیقی فجر اما امسال راه خود را در ارائه اجراهای مجازی یافته است. جشنواره‌ای که مبنای بودنش به جهت فستیوال می‌بایست با اجراهایی حضوری در سالن‌های کنسرت پذیرای مردم می‌شد حالا به نمایش در فضای‌مجازی بسنده کرده است. لیکن همین اجراهای مجازی نیز دارای ارزش‌هایی هستند که نمی‌توان از آنها چشم پوشید. اجراها و نوازندگان و خوانندگانی که با توجه به شرایط موجود و تمام محدودیت‌ها اجراهای خود را برای جشنواره سی‌وششم مهیا کرده‌اند که بخش قابل‌توجهی از آنها به جهت خروجی هنری دارای ارزش دیدن و شنیدن هستند. «فارس»، با «سیاوش کامکار» چهره جوان و شناخته‌شده موسیقی اصیل ایرانی از خانواده کامکارها و بنیانگذار، عضو و نوازنده گروه «ژاو» که در نخستین روز جشنواره برنامه‌ای قابل‌قبول از خود به نمایش گذاشتند، گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
در مورد زمان و ایده تشکیل گروه «ژاو» توضیح بدهید که چطور شد این نوازنده‌ها با ایده‌ای مشترک گردهم آمدید؟
گروه «ژاو» سال ۱۳۹۰ تشکیل شد. ما چند دوست موزیسین هستیم که خودمان کارهای موسیقی را می‌نویسیم و از اساتیدی که کمتر آثارشان اجرا می‌شود و از نظر ما آثاری بسیار غنی و ارزشمندی هست را اجرا می‌کنیم. تا به امروز هم هدفمان تغییری نکرده و در همین راستا کارهایمان را به اجرا گذاشته‌ایم. حالا این کارها یا ساخته من بوده یا دوستان دیگرم در گروه «ژاو»، چون «امیرناصر رنجبر» و یا آثاری از استاد «هوشنگ کامکار» یا استاد «پشنگ کامکار» و همچنین یکسری اثر از استاد «بیکچه خانی» و استاد «ورزنده» که برای این گروه بازسازی و بازتنظیم و اجرا کردیم که نمونه‌اش همین کنسرت آخر که در اولین روز جشنواره موسیقی فجر به نمایش گذاشته شد که بیشتر آثار اجرایی این برنامه از «امیرناصر رنجبر» دوست و همکارم در همین گروه «ژاو» بودند.
این نگاه بهره از فنون موسیقی کلاسیک غربی از هارمونی گرفته تا کنترپوئن و حتی استفاده از چلو در یک ارکستر ایرانی که از موسیقی غربی اینجا در مقام اکمپانیمان بهره می‌برد چه رهاوردی می‌تواند برای مخاطب ایرانی داشته باشد؟
در واقع در این خصوص که چه سازی به گروه اضافه شود یا نشود، چلو یا همان ویلنسل، عضو ثابت گروه نیست و اعضای ثابت گروه همه سازهای ایرانی را نوازندگی می‌کنند. انتخاب ویلنسل به خواست آهنگساز است و در واقع اگر یک آهنگساز از یک رنگ خاص صوتی استفاده کند ما هم به‌عنوان مجری آن رنگ را به گروه اضافه می‌کنیم و کنار سازهای دیگر قرارش می‌دهیم ولی حالا اینکه دقیقا هدف چه بوده، فکر کنم این سوال را باید از آهنگساز اثر بپرسید. چون خود من در کارهایی که برای این گروه نوشته و تنظیم کرده‌ام تنها از سازهای ایرانی استفاده کرده‌ام.
در مورد انتخاب قطعات و رپرتوار اجرایی «ژاو» در اولین روز جشنواره موسیقی فجر و هدف از این چینش را توضیح می‌دهید.
انتخاب قطعات و رپرتوار اجرایی در کنسرت جشنواره موسیقی فجر به عهده آقای رنجبر بوده و بیشتر ایشان از آثار آهنگسازان گذشته چون «امیر جاهد» «استاد وزیری» و «استاد پشنگ کامکار» بوده را در کنار دو سه قطعه‌‌ای که خودشان ساختند، تنظیم کردند و برای اجرا در جشنواره موسیقی فجر آماده کردند و ما هم اجرا کردیم.
نظرتان در مورد خواننده خوش‌صدای این اجرا چیست؟
خواننده این اجرا آقای «نوید نوروزی» هستند که از جوان‌های خوش‌صدا و آینده‌دار هستند. البته امیدوارم که راهشان را خیلی خوب ادامه بدهند. در بحث خوانندگی متاسفانه انتخاب‌ها محدود است برای اینکه بزرگان این عرصه متاسفانه خیلی خوب و موفق عمل نکرده‌اند به همین دلیل، خواننده خوب چه از نظر فنی چه از نظر اخلاقی پیداکردن، دشوار است ولی آقای نوروزی در این تجربه که ما داشتیم به‌نظر من کارشان را خوب و شایسته انجام دادند.
تنبک‌نوازی معاصر با جلوه شفاف و برجسته صدابرداری این ساز در ارکستر نسبتا بزرگ نشان از اهمیت ریتم در این گروه دارد. تعامل هفت ضربی ایرانی تنبک را با خطوط هارمونی چلو و همراهی ریتم‌وار عود در یکی از قطعات اجرایی از زیبایی‌های شنیدنی این اجرا بود. لطفا در مورد تنظیم و ارکستراسیون این قطعه توضیح بفرمایید.
قطعه هفت ضربی مذکور همان قطعه‌ای است که تمش در دستگاه راست پنجگاه برای آقای «امیر جاهد» بوده که استاد «پشنگ کامکار» توی ابوعطا یکسری جملات به آن اضافه کرده‌اند و آقای امیرناصر رنجبر هم آن را تنظیم کرده و ما هم اجرا کردیم که در واقع یک موسیقی اصیل است.
چرا در این ارکستر از دو ساز سنتور بهره برده‌اید؟
دلیل بهره از دو سنتور هم همانطور که گفتم، تنظیم قطعات برعهده آقای رنجبر بوده و به‌علاوه یک بخش تکنوازی که کار خود من بوده که حالا با توجه به تجربه و کارهایی که طی 15 سال گذشته انجام داده‌ام، این‌هم یک قطعه‌ای بود که پیش‌روی مخاطبان محترم در همان راستا به اجرا گذاشتیم.
حجم ارکستر در این اجرا قابل‌قبول بود که می‌توان این ویژگی را علاوه بر توانمندی و کوک دقیق تمام نوازنده‌ها، به سازهای بم ارکستر هم نسبت داد که چلو در این بین دارای گستره بم بیشتری از دیگر سازها مثل سنتور سل کوک است. شما چرا ترجیح دادید به‌جای بهره از سازهای بم ابداعی این روزهای موسیقی ایران از ویلنسل استفاده کنید؟
من متاسفانه به دلیل مشغله و کلاس‌های آفلاین نتوانستم اجراهای آن روز را تماشا کنم و نمی‌توانم در این خصوص نظر بدهم. در خصوص حجم ارکستر هم که تنظیم به عهده آقای رنجبر بوده به‌علاوه تکنوازی من که خوشحالم خروجی گروه مورد رضایت قرار گرفته است.