بازگشت بایدن به برجام را سخت نکنیم
عباس موسایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب
یکم؛ متخصصان روابط بین‌الملل. از دو پارادایم اصلی رئالیستی و لیبرالیستی در این حوزه سخن به میان می‌آورند. در مکتب رئالیسم، قدرت، محور مناسبات بین‌المللی دانسته می‌شود. کنشگران بین‌المللی، اخلاق و حقوق بشر در این مکتب درجه و ارزشی ثانوی دارند. قدرت‌گرایان به مناسبات سیاسی بین‌المللی بدبین هستند. برعکس در مکتب لیبرالیسم، اقتصاد جهانی، اقتصاد بازار، حقوق بشر و اخلاق دارای اهمیت بیشتری از قدرت‌اند. کنشگران، نهادها و سازمان‌های بین‌المللی ارزش تعیین‌کننده‌ای دارند و بر فضای مناسبات سیاسی، خوش‌بینی حاکم است. مخفی نماند که هیچ‌کدام از این الگوها، به‌تنهایی و با حذف قدرت یا حقوق، بر عرصه بین‌المللی حاکم نیستند، بلکه غلظت بیشتر حقوق یا قدرت در مبانی سیاست خارجی است که پارادایم رئالیستی یا لیبرالیستی را پارادایم غالب می‌نماید. اگر دونالد ترامپ در ذیل شعار «اول آمریکا» براساس مولفه‌های قدرت‌ساز این کشور، سیاست خارجی ایالات‌متحده را سازمان و ساماندهی می‌کرد، جو بایدن در تقابلی آشکار با سیاست‌های ترامپیستی و در چارچوب شعار «آمریکای اول» در پی تامین منافع این کشور براساس حقوق / قوانین بین‌المللی است. اگر انعقاد برجام
به‌عنوان یک سند بین‌المللی چندجانبه، محصول غلبه سیاست حقوقی و در ذیل پارادایم لیبرالیستی دولت باراک اوباما بود، خروج ترامپ از برجام توسط ترامپ ناشی از غلبه سیاست قدرت‌بنیان و در ذیل پارادایم رئالیستی بود. عبور از ترامپ به بایدن، از منظر علم روابط بین‌الملل، عبور از مکتب رئالیستی قدرت‌بنیان به مکتب لیبرالیستی قانون/حقوق بنیان تعریف می‌شود.دوم؛ غلبه رویکرد رئالیستی در دوران دونالد ترامپ و خروج از برجام، جمهوری اسلامی ایران را تحت شدیدترین و بی‌سابقه‌ترین فشارهای سیاسی، امنیتی، اقتصادی و... قرار داد. شرایطی که به‌درستی از آن به‌عنوان «جنگ اقتصادی» نام برده می‌شود. رژیم صهیونیستی و مخالفان منطقه‌ای ایران با محوریت عربستان در رقم زدن این ناوضعیت، نقشی اساسی بازی کردند. پس از روی‌کارآمدن دولت جدید در آمریکا و شعار بایدن مبنی به بازگشت به برجام، شاهد تحرکات گسترده بازندگان برجام هستیم. از طرفی جمهوری اسلامی ایران که با خروج آمریکا و کاهش تعهدات برجامی سایر اعضا، در چارچوب برجام اقداماتی را انجام داده است، در مواجهه با شرایط جدید، بازگشت در مقابل بازگشت را به‌عنوان سیاست اصولی خود تعریف کرده است. باوجود مصوبه
مجلس، اما همچنان سیاست اصولی جمهوری اسلامی مبتنی بر برجام تعریف شده است. سوم؛ لابی موثر اسراییل در آمریکا به‌عنوان قدرتمندترین لابی در ایالات‌متحده و مخالفان منطقه‌ای برجام سعی وافری دارند تا بازگشت بایدن به برجام را برای وی سخت کنند. آنها می‌کوشند تا سیاست خارجی بایدن در قبال ایران، ادامه سیاست فشار حداکثری دوران ترامپ باشد. از طرفی مخالفان داخلی دولت بی‌التفات به عواقب و پیامدهای سیاست‌های ماجراجویانه خود، در ایجاد زمینه برای مخالفان بین‌المللی اقداماتی را انجام می‌دهند. به‌نظر می‌رسد در این شرایط دولت و حاکمیت می‌بایست با هوشمندی معطوف به مصالح و منافع ملی، امکان تاثیرگذاری مخالفان برجام را خنثی کند و از هر اقدامی که ابتکار عمل را از دست طرفداران برجام در آمریکا خارج می‌کند بپرهیزند.
ادامه صفحه 2
ارسال نظر