اقدامات بایدن میتواند نقطه شروع خوبی باشد
آرمان ملي - عليرضا پورحسين: سخنگوي کاخ سفيد اعلام کرد که کشورش با پيشنهاد ميانجيگري اروپا بر سر برجام موافقت کرده است. او در عين حال گفت که تا پيش از انجام مذاکرات ديپلماتيک، واشنگتن هيچ گام اضافهاي بر نخواهد داشت و تا زماني که مذاکراتي مشترک با اروپا درباره برنامه هستهاي ايران انجام نشود، آمريکا از مکانيسم ماشه عقبنشيني نخواهد کرد. مواضع سخنگوي کاخ سفيد در حالي بيان ميشود که نماينده آمريکا در سازمان ملل متحد روز پنجشنبه، طي نامهاي به شوراي امنيت، موضع ادعايي دولت سابق درباره فعال شدن مکانيسم ماشه و بازگشت خودکار تحريمها عليه ايران را پس گرفت. در اين ميان برخي اين اقدامات دولت بايدن را بسيار محدود ميدانند و برخي نيز بر اين باور هستند که اين اقدامات ميتواند شروع خوبي باشد و مقدمهاي قابلقبول از سوي بايدن براي رسيدن به توافق است. اقداماتي که شايد در آينده لغو يک تحريم آن را کامل کند و بتواند ايران را از کاهش نظارتهاي داوطلبانه آژانس بينالمللي انرژي اتمي منصرف کند؛ امري که بستگي زيادي به اراده طرفهاي مقابل ايران دارد زيرا فقط دو روز تا پايان ضربالاجل مجلس ايران باقي مانده است و شايد اگر توافقي صورت نگيرد، کار در عرصه گفتوگو به مراتب سختتر شود و شايد به نحوي به نقطه صفر و پيش از توافق برجام بازگرديم. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفتوگويي با رحمان قهرمانپور، کارشناس مسائل بينالملل داشته است که در ادامه ميخوانيد.
آيا بين سفر رئيس آژانس بينالمللي انرژي اتمي و تحرکات سياسي چند روز اخير اروپا و آمريکا ارتباطي وجود دارد؟
آژانس بينالمللي انرژي اتمي نهاد تخصصي نظارت بر اجراي منع اشاعه تسليحات هستهاي و NPT است. در اسناد آژانس وظيفهاي سياسي براي اين نهاد تعريف نشده است. البته در گذشته و در زمان البرادعي و آمانو، بعضا روساي آژانس به علت حساسيتي که پرونده ايران داشت، بعضا پيامهاي سياسي نيز رد و بدل ميکردند و وارد حوزه سياست نيز ميشدند و پا را فراتر از مسائل فني ميگذاشتند. خود بازيگر سياسي نبودند بلکه در اين ميان پيامآور بودند. آژانس وظيفه راستيآزمايي دارد و همواره فعاليتهاي هستهاي کشورها را مورد آمايش قرار ميدهد. اين وظيفه آژانس در معادلات جهاني اهميت بسزايي دارد و آنها همواره تلاش کردهاند که فني عمل کند و بيطرف باشد اما در سالهاي گذشته به علت حساسيت پرونده ايران همواره فشارهاي زيادي به آژانس بينالمللي انرژي اتمي وارد شده است و حتي اطلاعاتي نيز درز کرده يا کشورهاي ديگري اطلاعاتي به آژانس دادهاند تا آنها را مدنظر قرار داده و براساس آنها بر ايران فشار وارد کند. از سپتامبر چند بحث ميان ايران و آژانس به وجود آمده و رفتوآمدها ميان تهران و وين زياد شده است تا اين مسائل حل شود. از سوي ديگر اقدام ايران در تاريخ پنجم اسفند نيز براي آژانس بسيار مهم است و آن نيز يکي از اهداف سفر گروسي است. ايران زماني که در 5 اسفند همکاريهاي داوطلبانه خود را متوقف کند، صدور سريع ويزا، بازديدهاي سرزده از تاسيسات هستهاي و امثال اين موارد قطع ميشود و براي آژانس اين مساله مهم است. زماني که دسترسيهاي برجامي متوقف شود، تنها راه همکاري ايران و آژانس توافق پادماني است و لازم است در اين مورد ايران و آژانس رايزني کنند. گروسي ممکن است راهحلهاي فني نيز ارائه دهد تا بحراني در روزهاي آينده شکل نگيرد.
پذيرش ميانجيگري اروپا از سوي آمريکا ميتواند منجر به تحولات مثبتي در راستاي حل اختلافات شود؟
در اين عرصه به ميانجيگري نيازي نيست. آمريکا تعهداتي ذيل برجام داده و براي احياي برجام نياز است دوباره به آنها عمل کند. اين عبارات سياسي است که به کار ميبرند. اروپا 4 سال است که قصد اين کار را دارد اما امروز درخواست آنها مورد پذيرش قرار گرفت. ميانجيگري معناي خاصي دارد و در اين عرصه نياز است تا طرفين به اروپا اعتماد داشته باشند که ايران اعتماد ندارد اما آمريکا اعتماد دارد و به همين علت بايد نام آن را ابتکارعمل اروپا گذاشت. اروپا به دنبال ميانجيگري نيست بلکه ميخواهد تهديدات عليه خودش کم شود و به منافع خود برسد. آنها به نحوي ائتلاف تشکيل دادهاند تا مساله هستهاي ايران را حل کنند. آنها گام به گام پيش ميروند اما تا اين لحظه گامهايشان مورد رضايت ايران نبوده است.
اقدامات ايالاتمتحده در روزهاي اخير و از ابتداي آغاز به کار بايدن را ميتوان در قبال ايران مثبت قلمداد کرد، آيا منجر به يک توافق ميشود؟
ترامپ در 4 سال گذشته به قدري بر ايران فشار آورد و تحريم تحميل کرد که بهسادگي نميتوان اثرات آن را جبران کرد. به قدري اقدامات او شديد و تند بود که شايد با اين اقدامات بايدن نتوان از زير فشار آن خارج شد. هر چند اقدامات دولت بايدن در يکماه اخير مثبت و کاملا متفاوت با آن چيزي بوده است که ترامپ در دستورکار قرار داد اما بايد توجه داشت که براي خارج کردن ايران از زير فشار نياز به اقدامات جديتري است. در شرايط عادي اقدامات بايدن بسيار مثبت و خوب بود.
ارسال نظر