تحرکات دیپلماتیک قبل از پایان مهلت مجلس

پيش از اين بسيار گفته شده بود که امکان بازگشت گام‌به‌گام آمريکا به برجام بيشتر است اما به نظر مي‌رسد که اين گمانه با برخي مقدمات تحليلي که آمريکايي‌ها سعي کردند امتيازات بيشتري براي بازگشت به برجام بگيرند و همچنين پاسخگوي فشارهاي داخلي خود باشند، بيشتر همخواني داشته باشد. چراکه برخي جريانات در داخل آمريکا فشارهايي را به آقاي بايدن وارد مي‌کنند که به برجام بازنگردد. در نتيجه دولت بايدن با وجود چينشي که از نيروهاي مختلف انجام داده است؛ مثل انتخاب آقاي بلينکن به عنوان وزير امور خارجه، خانم‌وندي شرمن به‌عنوان معاون وي، جک ساليوان مشاور امنيت ملي و رابرت مالي به‌عنوان مسئول امور ويژه در امور ايران باعث شده تا مخالفت‌هايي را برانگيزد. چرا که اين افراد کساني هستند که موافق عادي‌سازي روابط و بازگشت به برجام هستند تا بتوانند تحريم‌ها را بردارند. اما هم از بعد داخلي خودشان و هم از بعد بيروني مصوبه مجلس ايران درباره اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها به اضافه 5 گامي که ايران تعهدات خود را کاهش داده بود موانعي بر سر راه بايدن شد تا وي به راحتي نتواند در مورد بازگشت به برجام تصميم بگيرد. البته لحن اروپايي‌ها نيز در مقابل بايدن نسبت به ايران در اين موضوع بي‌تاثير نبود. اين مجموعه شرايط نسبتا پيچيده‌اي را ايجاد کرد و موجب شد آمريکايي‌ها اين موضع را اتخاذ کنند که ابتدا ايران به تعهدات قبلي در قبال برجام بازگردد تا آنها هم برگردند. البته طبيعي بود که پاسخ ايران نيز اين باشد که کاهش تعهدات برجامي از سوي ايران شروع نشد بلکه اين آمريکا و اروپايي‌ها بودند که به تعهداتشان عمل نکردند. لذا ابتدا بايد آمريکا به برجام باز گردد و تحريم‌ها را بردارد و اروپايي‌ها نيز به تعهدات خود عمل کنند تا ايران نيز از گام‌هاي کاهش تعهدات خود بازگردد. با اين حال پيش از نيز مطرح کرديم که بهتر است ماجرا گام‌به‌گام پيش برود. بدين صورت که ابتدا آمريکا و اروپايي‌ها گام‌هايي را بردارند و سپس ايران گام‌ بردارد. در اين راستا ابتدا آمريکايي‌ها نامه‌اي نوشتند که محدوديت ديپلمات‌هاي ايراني براي ورود به آمريکا برداشته شود. ديگر اينکه پيش از اين ترامپ نامه‌اي را به دبيرخانه شوراي امنيت نوشته بود که مکانيسم ماشه را عليه ايران فعال کند اما تيم بايدن آن نامه را ملغي کرده و پس گرفتند. حال پرسش اينجاست که آيا گامي در راستاي کاهش تحريم‌هاي ايران نيز برداشته‌اند؟ مثلا فروش فرآورده‌هاي نفتي ايران، تردد کشتي‌هاي ايران و... که ملموس نشان دهند تحريم‌هاي ايران برداشته شده است. آنچه مشخص است آمريکايي‌ها هنوز وارد اين فضا نشدند. اينکه در حاشيه کنفرانس امنيتي مونيخ چه گذشته و آيا به نتيجه‌اي رسيده‌اند يا خير مي‌تواند گامي از سوي مجموعه غربي‌ها در راستاي احياي برجام باشد هنوز مشخص نيست. البته بحث توقف اقدام داوطلبانه ايران در اجراي پروتکل الحاقي از يک سو و سفر آقاي گروسي و وزير خارجه قطر به تهران را که گفته شده حامل پيام آمريکايي‌ها به ايران بوده نيز مي‌توان از ديگر متغيرهاي تاثيرگذار در اين راستا قلمداد کرد. اينها نشان‌دهنده فعاليت ديپلماتيک قبل از انقضاي مهلت مصوبه مجلس است. لذا اگر اقدامات طرفين ديگر شرايطي را فراهم کند که ضرورتي به اجراي مصوبه مجلس نباشد مي‌توان خوش‌بينانه يا به عبارتي واقع‌بينانه به اين فرآيند اميدوار بود.