هفته آینده، هفته شگفتیهاست!
مهدی مطهرنیا آیندهپژوه سیاسی و اجتماعی
وضعيت کنوني نمايانگر تلاش براي مسدودسازي لبههاي اصطکاک در واشنگتن و تهران است. اما در عمل اصطکاک موجود سابقهاي ديرينه و متوجه يک امر بسيار گستردهتري است که پرونده ايران و ايالات متحده را به يک پرونده بينالمللي در قالب برجام تبديل ميکند. اساسا مذاکرات 1+5 در دستگاه فکري آمريکا تلاشي براي گسترش اين اصطکاک ميان تهران و واشنگتن دارد. آمريکا در زمان ترامپ با بيرون رفتن از برجام زمينههاي نوعي واگرايي ميان واشنگتن و ديگر قدرتهاي بزرگ در ارتباط با تهران را به وجود آورد. تحريمهاي حداکثري بهوجود آمد و اين تحريمها هماکنون پابرجاست و بايدن نميتواند بهسرعت از تحريمها را بردارد؛ چراکه علاوه بر سازوکارهاي تحريمي موجود از يکسو، سازوکارهاي تحريمي قانوني و در روندهاي خاص موجود در آمريکا شکل گرفته که رئيسجمهور تنها ميتواند با بخشي از آن تحت عنوان برگشت به برجام زمينههايي را براي ايجاد اميدواري به وجود آورد ولي در عمل تحريمها سرجاي خود باقي ميماند. از طرف ديگر با بازگشت آمريکا به برجام ژرفاي عمق استراتژيک تاثير تحريمها افزايش پيدا ميکند. اگرچه از نظر رواني بازگشت آمريکا به برجام ميتواند نوعي عقبنشيني از مواضع اين کشور در دوران ترامپ محسوب شود اما به خوبي اين نکته واضح است که آمريکاييها نميخواهند از دستاوردهاي چهارساله دولت ترامپ براي فشار آوردن به تهران نيز دست بردارند. از اين جهت زمينههايي را دنبال ميکنند که بتوانند از اين منطق سود برند. از طرف ديگر با توجه به آنچه مجلس در ايران به تصويب رسانده و پس از تاييد شوراي نگهبان به قانون تبديل شده است؛ در بافت موقعيتي توقف اجراي داوطلبانه پروتکل الحاقي قرار دارد که در يکشنبه هفته آينده بايد عملياتي شود. سفر رئيس آژانس بينالمللي انرژي اتمي بر همين اساس انجام خواهد شد. با توجه به آنچه بايدن تاکنون انجام داده؛ اين معنا دور از انتظار است که با اعلام بازگشت آمريکا به برجام با فرمان اجرايي رئيسجمهور آمريکا تحريمهاي متوجه تهران به سرعت برداشته شود. به نظر ميرسد هفته آينده هفتهاي است که بايد در انتظار شگفتيهاي متفاوتي باشيم. از يک طرف شگفتياي که آمريکا با فرمان اجرايي رئيسجمهور آمريکا در يک وضعيت ممکن به برجام بازگردد و از طرف ديگر ايران اعلام کند که به تعهدات برجامي خود عمل ميکند. در واقع اين هر دو گام نخست براي انجام مذاکرات بسيار فرسايشي در آينده خواهد بود که ميتواند پيامدهاي مختلفي براي تهران و واشنگتن به جا بگذارد. بدين ترتيب اگرچه باز يک نسيم سياسي را شاهد خواهيم بود اما زمينههاي فشار بيشتر ايران نيز از طرف ديگر در قالب همگرايي اتحاديه اروپا و ايالات متحده آمريکا فراهم خواهد شد. حال آنکه با آمدن بايدن هماکنون شاهد همگرايي بيشتر اتحاديه اروپا با آمريکا و حتي همراهي پکن و مسکو با واشنگتن هستيم. در ضمن بايد گفت که اين معنا يعني بازگشت آمريکا به برجام آنطور که ايران ميخواهد امري ممکن است ولي آنچه آمريکا در جهت اعمال فشار بيشتر بر ايران در پيش خواهد گرفت در اين ارتباط نيز امري محتملي است. فلذا هماکنون رويارويي امکان و احتمال با يکديگر، خود را به نمايش ميگذارد.
ارسال نظر