ادامه چالشهای پرونده هستهای
یوسف مولایی استاد دانشگاه
آژانس بينالمللي انرژي اتمي يک پادمان و يک سيستم رصدکردن و نظارت بر فعاليتهاي هستهاي دارد که مجموعهاي از يکسري مقررات نحوه رصدکردن و بازديد از سايتها و فعاليتهاي هستهاي است. پروتکل الحاقي، استانداردها يا سازوکارهايي بيشتر از آن چيزي است که به طور متعارف براي رصد کردن اعمال ميشود. از جمله مثلا بازرسيهاي سرزده و ايجاد امکاناتي براي بازرسان از قبيل ويزاي طولانيمدت يا امکان بازديد از جاهايي که به عنوان محل فعاليت اعلام ميشود. درحقيقت اگر پروتکل الحاقي نباشد، اين بازرسيها و بازديدها محدود و در حد متعارف است و پروتکل الحاقي از حد متعارف بالاتر است؛ به همين دليل پذيرش آن داوطلبانه است. البته براي ايران به ظاهر داوطلبانه است ولي عملا چون بخشي از سيستم يا نظام اعتمادسازي براي فعاليت هستهاي بود، به نوعي خيلي هم داوطلبانه نبود. اگر ايران پروتکل الحاقي را اعمال و اجرا نکند، نظام و نهاد برجام از هم ميپاشد، چون بخشي از مرکزيت و محوريت برجام است. به نظر ميرسد در تاريخ سررسيد اعلامي ايران و توقف اجراي پروتکل الحاقي، شاهد عکسالعملهاي تندي از طرف کشورهاي مختلف مخصوصا پنج عضو دائم شوراي امنيت و اعضاي برجام يعني 1+4 فعلي مطرح خواهد شد. ايران شديدا مورد انتقاد قرار خواهد گرفت و کشورهاي 1+4 که در برجام مانده و ميخواهند آمريکا را به بازگشت به برجام ترغيب کنند، ممکن است به سمت يکصداشدن با آمريکا براي اعمال فشارها و تحريمهاي بيشتر سوق پيدا کنند. با اينکه هدف ايران از خروج يا معلق کردن پروتکل الحاقي فشار بيشتر به آمريکاست تا شرايط ايران را که لغو تحريمهاست بپذيرد ولي چنين بستري در جامعه جهاني فراهم نيست که فشارهاي ايران بتواند نتيجهاي که دنبال ميکند و هدفي که موردنظرش هست را محقق کند و احتمال زيادي دارد که برعکس جواب دهد و دنيا به اين نتيجه برسد که ايران از اين مسير نميتواند مهار شود و به سمت اقدامات شديدتري از طريق اجماع جهاني بروند. دراينصورت بلافاصله احتمال دارد که آژانس بينالمللي انرژي اتمي هم اطلاعيه دهد و حرکت ايران را محکوم و گوشزد کند که کار خطرناکي است. احتمالا شوراي حکام آژانس بينالمللي جلسه اضطراري تشکيل دهند و شايد هم آمريکا خواهان تشکيل جلسه شوراي امنيت شود تا اين موضوع را مجددا مورد بررسي قرار دهد. آمريکا ممکن است به عنوان عکسالعمل بخواهد قطعنامه 2231 دور خارج شود و حداقل به ديگران پيشنهاد خواهد کرد که مانند خودش به شرايط قبل از برجام بازگردند و بقيه کشورها هم ترغيب کند تا نظام تحريمهاي سازمان ملل و اتحاديه اروپا و غيره هم فعال شود و در اينصورت ايران شرايط مطلوبي به دست نخواهد آورد البته اميدوارم هدفي که ايران دنبال ميکند از اين مسير، تحقق يابد ولي با توجه به فضاي بينالمللي و موضعگيري کشورهاي مختلف چندان خوشبين نيستم. واقعيت اين است که همه کشورهاي دنيا غير از اسرائيل بازگشت دوباره ايران و آمريکا به اجراي برجام را دنبال ميکنند تا اختلافاتشان در رابطه با فعاليت هستهاي ايران حل و فصل شود.
ادامه صفحه 2
ارسال نظر