وخامت آزادی رسانه‌ها در دوره ترامپ

 اما این مرتبه، خبرنگار «ان‌بی‌سی نیوز» آماج سخنان توهین آمیز ترامپ قرار گرفت. ماجرا از این قرار بود که در جریان گفت‌وگوی دونالد ترامپ با همتای آفریقای جنوبی خود، «رامافوسا» در اتاق بیضی که به اتاق «وحشت رهبران جهان» (ترس از تحقیر شدن) معروف شده، خبرنگار شبکه «ان‌بی‌سی نیوز»، در مورد هواپیمای بوئینگ 747 اهدایی خاندان سلطنتی قطر به نیروی هوایی ایالات متحده، از دونالد ترامپ، سوالی را پرسش کرد. رئیس‌جمهور آمریکا با عصبانیت پاسخ داد: «درباره چه چیزی صحبت می‌کنی؟ می‌دانی باید از اینجا بری. تو یک خبرنگار وحشتناک هستی. اول از همه، تو آنچه را که برای خبرنگار بودن لازم است، نداری، تو به اندازه کافی باهوش نیستی.» سپس خبرنگار نگون بخت را از کاخ سفید بیرون کرد. اما این رفتار دور از نزاکت یک رئیس‌جمهور با خبرنگاران، پیش‌تر از این هم به دفعات اتفاق افتاده است. نمونه دیگر؛ در بحبوحه مطرح شدن دومین اتهام علیه «پیت هگست» وزیر دفاع، مبنی بر اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به حملات یمن در گفت‌وگوی گروهی خانوادگی در پیام رسان «سیگنال»، زمانی که خبرنگار در این رابطه از دونالد ترامپ، سوالی را مطرح کرد که آیا هنوز هم به وزیر دفاع اعتماد دارید؟ رئیس‌جمهور آمریکا با تندی پاسخ دارد: «این فقط اخبار جعلی است. آنها فقط داستان‌هایی را مطرح می‌کنند که منشأ آن، کارمندان ناراضی در پنتاگون هستند.» اما چرا ناسازگاری رئیس‌جمهور ایالات متحده، کشوری که ادعای آزادی بیان را دارد با رسانه‌های غیر همسو آنچنان فراگیر شده که دست مایه ایجاد سوژه‌های فراوان و طنز را فراهم کرده است. بسیاری از تحلیلگران بر این باور‌اند که ترامپ تلاش می‌کند روزنامه‌نگاری تحقیقی را که او را پاسخگو نگه می‌دارد، تضعیف کند. بخش زیادی از آنچه مردم آمریکا درباره دولت آشفته دونالد ترامپ می‌دانند، ناشی از گزارش‌های قوی است که منشأ آن درز اطلاعات از منابع ناشناس در دولت است. اما رئیس‌جمهور و دستیارانش اکنون به طور فعال در تلاشند تا مانع انتشار این گزارش‌ها شوند و رسانه‌های خبری را بترسانند. به‌طوری‌که «گزارشگران بدون مرز» به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات در 3 مه (13 اردیبهشت) در گزارشی اعلام کرد: «دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ، وخامت نگران کننده‌ای را در آزادی مطبوعات به همراه داشته است.» محدویت‌های دولت آمریکا برای رسانه‌های خبری در سال جاری (2025)، به اندازه‌ای است که کاخ سفید، تحقیقاتی را در مورد چندین شبکه خبری آغاز کرده، همچنین بودجه فدرال رادیو ملی آمریکا NPR را کاهش و مانع از حضور خبرگزاری آسوشیتدپرس در نشست‌های خبری مقامات دولتی شده است. به قول «جوئل سایمون»، رئیس طرح ابتکاری حفاظت از روزنامه‌نگاری در آمریکا، «این حملات به رسانه‌ها اقدامات تصادفی نیستند. در واقع، آنها بخشی از دستور العمل‌های استبدادی می‌باشند.» اقدامات کاخ سفید علیه آزادی رسانه‌ها به این موارد محدود نیست، خود دونالد ترامپ هم از چندین رسانه از جمله «سی بی‌اس نیوز» شکایت و همزمان نیویورک تایمز را به اقدام قانونی تهدید کرده است. نابردباری رئیس‌جمهور آمریکا به حدی است که بازگشت به گذشته دارد و پرونده انتخابات 2020 که او مدعی است در آن تقلب شده، مجدد باز کرده و گریبان نظرسنجی‌ها را هم گرفته است، به‌طوری که ترامپ اعلام کرده، رسانه‌های خبری که نظرسنجی‌هایی را (زمان انتخابات 2020) منتشر کرده‌اند که نشان می‌داد میزان محبوبیت او رو به کاهش است، «مجرمانی» هستند که باید به دلیل تقلب در انتخابات مورد بازخواست قرار گیرند. اقدامات نامتعارف و خارج از حد دولت ترامپ در ایجاد محدودیت برای روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها، واکنش «کمیسیون ارتباطات فدرال» FCC را برانگیخته است. به‌طوری که یکی از اعضای دموکرات این هیات، رئیس‌جمهور را متهم کرد که به دنبال کارزاری برای سانسور و کنترل است. او هشدار داد که تسلیم شدن، فقط «تسلیم بیشتر را به همراه دارد، ما باید شجاعت داشته باشیم و مردم برخیزند و مقاومت کنند.» برای روزنامه‌نگاران در سراسر جهان که سعی می‌کنند هر دولت و حکومت را بی‌طرفانه به پاسخگویی وادار کنند، مقاومت به معنای انتشار گزارش و اخبار بدون ترس و جانبداری است، به این امید که صاحبان شرکت‌های رسانه‌ای آنها همچنان از نیروهای خود حمایت کنند. همان‌طور که خانم «تینا براون» روزنامه‌نگار و سردبیر کهنه‌کار بریتانیایی چندین نشریه از جمله نیویورکر نوشت: «روزنامه‌نگاران فقط می‌توانند به اندازه‌ای شجاع باشند که روسایشان به آنها اجازه می‌دهند.»

* محمد انیسی طهرانی

کارشناس روابط بین‌الملل